Il-koordinatur Finlandiż tal-Inizjattiva Right2Water: “Minkejja l-isfidi kollha, il-kampanja tagħna tibqa’ waħda mill-punti ewlenin tal-karriera tiegħi!”

Right2Water, imnedija fl-2012, kienet l-ewwel inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej li rnexxielha tilħaq il-limitu ta’ 1 miljun firma. Tmien snin wara, l-organizzatur Finlandiż tal-kampanja jivvaluta l-progress fil-leġiżlazzjoni tal-UE kontra r-riżultati mistennija u jikkondividi pariri għall-organizzaturi tal-inizjattiva u għall-kampanji.

Għal dan l-artiklu, Aku Ș va, l-ambaxxatur tal-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej fil-Finlandja, intervista lil Merja Launis. Merja huwa konsulent speċjali f’JHL — L-Unjoni tas-Servizzi Pubbliċi u Soċjali tal-Finlandja u kien responsabbli għall-koordinazzjoni tal-kampanja Right2Water fil-Finlandja.

Right2Water hija kampanja biex l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri jiġu impenjati biex jimplimentaw id-dritt tal-bniedem għall-ilma u s-sanità. L-inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej irrappreżentat aktar minn 120 NGO u kienet appoġġata minn trejdjunjins Ġermaniżi u Awstrijaċi. Din saret l-ewwel inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej li ġabret aktar minn miljun firma. Kif kont involut?

Kont involut fil-bidu u t-tfassil tal-kampanja Finlandiża, peress li l-unjoni tiegħi JHL (it-Trejdjunjin għas-Setturi Pubbliċi u tal-Benessri) ikkoordinat il-kampanja Right2Water fil-Finlandja fl-2012–2013. Il-kampanja fil-Finlandja twettqet b’mod konġunt minn disa’ trade unions tas-settur pubbliku.

L-inizjatur u l-organizzatur ewlieni tal-kampanja Right2Water kienet l-organizzazzjoni umbrella Ewropea tagħna EPSU (l-Unjoni Ewropea tas-Servizz Pubbliku). Fil-Finlandja, aħna ġbarna kważi 15 000 firma, ferm ogħla mis-soll minimu ta’ 9 750.

Fassalna l-kampanja biex taqbel mal- “pajsaġġ Finlandiż”, pereżempju mmodifikajna ftit is-slogan tal-kampanja “L-ilma huwa Dritt tal-Bniedem” biex naqraw “L-ilma huwa Dritt Bażiku” (“Vesi on perusoikeus” bil-Finlandiż), li ħraqna aktar familjari u li ntuża meta saret referenza għall-Kostituzzjoni Finlandiża.

Right2Water kienet l-ewwel inizjattiva biex jintlaħqu r-rekwiżiti tal-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej. Għaliex irnexxiet u kif ħassejt meta lħaqt l-għan?

Fl-2012, l-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej kienet forma ġdida ta’ parteċipazzjoni għaċ-ċittadini fl-UE — qanqlet interess. Iżda l-aktar ħaġa importanti kienet li t-tema kienet faċli biex tiġi identifikata min-nies. L-ilma huwa xi ħaġa li n-nies kollha jeħtieġu fil-ħajja ta’ kuljum, u xejn fis-soċjetà tagħna ma jista’ jiffunzjona mingħajr l-ilma. L-ilma u s-sanità m’għandhomx ikunu komoditajiet, iżda dritt universali, aċċessibbli għal kulħadd.

Kellna esperjenzi ħżiena ta’ xogħlijiet tal-ilma privatizzati fl-Ewropa u globalment mis-snin 1990, fejn is-servizzi pprovduti minn kumpaniji multinazzjonali privati rriżultaw li kienu għaljin wisq għaċ-ċittadini u ta’ kwalità ħażina. Naturalment, ħassejna tajba meta l-kampanja rnexxielha u laħqet l-għan tagħha. Madankollu, il-ħidma tkompli u t-theddid tal-privatizzazzjoni tal-ilma għadu ma spiċċax.

Il-leġiżlazzjoni tal-UE għamlet xi progress fit-twettiq tal-għanijiet tal-inizjattiva Right2Water iżda għadha mhix sodisfaċenti.

Il-KE adottat Komunikazzjoni bi tweġiba għall-inizjattiva Right2Water fl-2014. Fit-1 ta’ Lulju 2015, ġie ppubblikat Pjan Direzzjonali għall-evalwazzjoni tad-Direttiva dwar l-Ilma tax-Xorb mill-Kummissjoni Ewropea. F’Diċembru 2019, il-Parlament Ewropew u l-Kunsill tal-UE laħqu ftehim dwar ir-regoli modernizzati tal-UE li jtejbu l-kwalità tal-ilma tax-xorb abbażi tal-aktar standards reċenti, iżidu l-aċċess għall-ilma għal kulħadd u jtejbu t-trasparenza f’dan is-settur essenzjali. Din it-tweġiba kienet biżżejjed fl-opinjoni tiegħek?

Ir-risposta tal-Kummissjoni ma kinitx biżżejjed. L-ewwel proposta għal leġiżlazzjoni hija r-Riformulazzjoni tad-Direttiva dwar l-Ilma tax-Xorb, li mill-inqas twieġeb parzjalment għat-talbiet tal-inizjattiva Right2Water.

X’inhi l-fehma tiegħek dwar il-proċess tal-ECI? X’taħseb li hu tajjeb fiha u x’inhuma l-isfidi? Kif tista’ tiżviluppah aktar?

Il-proċess probabbilment tjieb, iżda b’din l-ewwel inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej kien hemm ħafna problemi tekniċi u amministrattivi, speċjalment bil-ġbir tal-firem, peress li r-regolamenti nazzjonali kienu differenti. 

Jekk ikunhemm wisq burokrazija, huwa diffiċli għal NGOs iżgħar biex jieħdu sehem. Tkun mistħija jekk l-NGOs stabbiliti sew biss jirnexxilhom iwettqu u jissottomettu inizjattivi.

X’tgħid għal dawk li qed ifittxu li jibdew Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej?

OH, għandi ħafna pariri għalik:

Ippjana l-kampanja bir-reqqa. Ippjana l-messaġġi ewlenin tiegħek b’attenzjoni. Agħżel l-ambaxxaturi tal-kampanja tiegħek bir-reqqa. Kun ċert li għandek biżżejjed ħin, riżorsi u għarfien espert, kemm għal kwistjonijiet ta’ sustanza kif ukoll għal arranġamenti tekniċi. Tibni koalizzjoni soda biex taħdem ma’ sħabek u taċċerta ruħek li jkunu impenjati magħhom, inkluż mat-tmexxija. Preferibbilment jingaġġaw koordinatur tal-proġett. Iż-żamma tal-intensità tal-kampanja għal sena sħiħa hija sfida.

Madankollu, minkejja l-isfidi kollha, il-kampanja tagħna bl-ewwel inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej li rnexxiet definittivament tibqa’ waħda mill-punti ewlenin tal-karriera tiegħi!

L-organizzaturi tal-inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej Right2Water appellaw lill-Kummissjoni Ewropea biex tiżgura li ċ-ċittadini kollha tal-UE jgawdu d-dritt għall-ilma u s-sanità. Huma talbu wkoll li l-provvista tal-ilma u l-ġestjoni tar-riżorsi tal-ilma jiġu esklużi mir-regoli tas-suq intern u mil-liberalizzazzjoni, u ħeġġew lill-Kummissjoni żżid l-isforzi tagħha biex tikseb aċċess universali għall-ilma u s-sanità madwar id-dinja, fejn 800 miljun persuna għad m’għandhomx aċċess għall-ilma u aktar minn 2 biljun persuna m’għandhomx aċċess għas-sanità.

L-inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej Right2Water saret l-ewwel inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej li ġabret aktar minn 1 miljun firma f’ 7 pajjiż li ġabru total ta’ aktar minn 1.6 miljun firma vvalidata.