Hoe succes te boeken met het Europees burgerinitiatief: Strategische planning, grensoverschrijdende samenwerking en gerichte campagnes

Het Europees burgerinitiatief (EBI) biedt EU-burgers een unieke kans om invloed uit te oefenen op de beleidsvorming door nieuwe wetgeving rechtstreeks aan de Europese Commissie voor te stellen. Om het EBI-proces tot een goed einde te brengen, zijn echter een grondige voorbereiding, strategische campagnes en grensoverschrijdende samenwerking nodig. Een recent webinar, georganiseerd door het Forum voor het Europees burgerinitiatief, bracht deskundigen en campagnevoerders bijeen om praktische adviezen en strategieën uit te wisselen voor degenen die dit krachtige democratische instrument overwegen.

De discussie omvatte inzichten van Elisa Lironi, programmadirecteur Europese democratie bij de European Citizen Action Service (ECAS); Vasiliki Mustakis van het EBI-forum; en Piotr Sadowski, de vertegenwoordiger van het EBI “WaterSmart and Resilient Europe”.

Waarom kiezen voor het Europees burgerinitiatief uit alle EU-instrumenten voor participatieve democratie?

De Europese Unie biedt burgers verschillende manieren om deel te nemen aan democratie na verkiezingen. Zoals Elisa Lironi opmerkte, is het stemmen bij de Europese verkiezingen weliswaar van cruciaal belang om het beleid te beïnvloeden, maar er zijn andere instrumenten die tussen de verkiezingen kunnen worden gebruikt. Een daarvan is het indienen van verzoekschriften bij het Europees Parlement, zodat burgers hun bezorgdheid kunnen uiten over EU-wetgeving die hen rechtstreeks raakt. Deze verzoekschriften worden beoordeeld door de Commissie verzoekschriften van het Parlement en kunnen leiden tot parlementaire acties of onderzoeken.

 In tegenstelling tot verzoekschriften, die betrekking hebben op bestaande EU-activiteiten, stelt het Europees burgerinitiatief burgers in staat nieuwe EU-wetgeving voor te stellen. Verzoekschriften kunnen door één persoon worden ingediend zonder een minimumaantal handtekeningen, terwijl voor een EBI een formele groep organisatoren en het verzamelen van ten minste 1 miljoen handtekeningen uit de hele EU vereist zijn.

Een andere optie is deelname aan de burgerpanels, zoals die van de Conferentie over de toekomst van Europa, waar willekeurig geselecteerde burgers beleidsmaatregelen over verschillende onderwerpen bespreken en aanbevelen. Elisa Lironi merkte op dat deze panels mensen een duurzame manier bieden om deel te nemen aan de beleidsvorming van de EU en een inclusievere democratie te bevorderen. Na de Conferentie over de toekomst van Europa is het platform voor burgerparticipatie opgericht om burgers in staat te stellen deel te nemen aan gesprekken en debatten over de onderwerpen die in de burgerpanels worden besproken en rechtstreeks invloed uit te oefenen op de formulering van het overheidsbeleid.

Een andere optie is om bij te dragen aan openbare raadplegingen van de EU, via welke bedrijven, organisaties en burgers hun mening kunnen geven over de ontwikkeling van beleid en de Europese Commissie kunnen helpen beter beleid te formuleren met de verkregen feedback. 

Naast deze formele methoden merkte Elisa Lironi enkele van de andere beschikbare participatieve hulpmiddelen op. De EU financiert meerdere projecten die mechanismen voor participerende democratie onderzoeken en testen. ECAS heeft bijvoorbeeld crowdsourcingpilots opgezet om burgers bij beleidsdiscussies te betrekken. Sommige leden van het Europees Parlement (EP-leden) hebben ook gebruikgemaakt van e-participatieplatforms om samen met hun kiezers wetgevingsteksten op te stellen en zo hun betrokkenheid bij het wetgevingsproces te vergroten.

Een éénloketportaal, genaamd “Geef uw mening”, biedt toegang tot openbare raadplegingen, het platform voor burgerparticipatie en het Europees burgerinitiatief.

Wat maakt het EBI uniek

Het Europees burgerinitiatief (EBI) onderscheidt zich van andere participatie-instrumenten omdat het door burgers is geïnitieerd, supranationaal is en agendavorming op EU-niveau mogelijk maakt. Zoals mevrouw Lironi benadrukt, stelt het EBI burgers in staat proactief nieuwe wetgeving voor te stellen, in tegenstelling tot reactieve instrumenten die alleen betrekking hebben op bestaand beleid (of beleid dat in de maak is).

Het doel van een EBI is om binnen een jaar een miljoen geverifieerde handtekeningen van EU-burgers te verzamelen en tegelijkertijd de drempel in ten minste zeven lidstaten te bereiken. Deze eis benadrukt het supranationale karakter ervan en bevordert de internationale samenwerking bij gedeelde problemen.

Mevrouw Lironi benadrukte dat het EBI vrijwillig is en burgers in staat stelt over de grenzen heen samen te werken en hun initiatief rechtstreeks aan de Europese Commissie voor te leggen. Hoewel de Commissie formeel moet reageren op een succesvol EBI, dat in meer dan zeven lidstaten 1 miljoen geverifieerde handtekeningen heeft verzameld en de drempel heeft overschreden, is zij niet wettelijk verplicht om ernaar te handelen. Het initiatief kan echter een aanzienlijke invloed hebben op beleidsdiscussies, waardoor het EBI een krachtig instrument wordt om de wetgevingsagenda vast te stellen en het bewustzijn over belangrijke kwesties te vergroten.

Stappen naar een succesvol EBI

Mevrouw Mustakis van het EBI-forum schetste de stappen om een Europees burgerinitiatief te lanceren:

1. Organisatorgroep oprichten: Verzamel ten minste zeven EU-burgers uit zeven verschillende EU-landen om het initiatief te ontwikkelen.
2. Het voorstel ontwikkelen: Een voorstel opstellen dat in overeenstemming is met de wetgevingsbevoegdheid van de EU. Het EBI-forum en zijn juridisch advies kunnen u hierbij helpen. 
3. Laat uw EBI registreren bij de Europese Commissie: Dien het initiatief in via de rekening van de organisatoren. Als het niet aan de vereisten voldoet (bijvoorbeeld omdat het buiten de bevoegdheden van de Commissie valt), krijgen de organisatoren twee maanden de tijd om het voorstel te herzien en opnieuw in te dienen.
4. Beginnen met het verzamelen van handtekeningen: Na registratie hebben de organisatoren zes maanden de tijd om een campagne van twaalf maanden te starten om ten minste één miljoen handtekeningen uit zeven EU-landen te verzamelen.
5. Ter verificatie indienen: Na het verzamelen van meer dan 1 miljoen handtekeningen, dient u deze binnen drie maanden in voor nationale verificatie. Eenmaal ingediend kan de verificatie tot drie maanden in beslag nemen.
6. Evaluatie door de Commissie: Als het wordt geverifieerd, kunt u het initiatief naar de Europese Commissie sturen, die vervolgens zes maanden de tijd heeft om het te onderzoeken en een besluit te nemen over de volgende stappen. Het Europees Parlement zal in deze periode een openbare hoorzitting organiseren.

Mevrouw Mustakis benadrukte dat het succes van een EBI afhankelijk is van nauwgezette planning, inzicht in het rechtskader, strategische campagnes en naleving van alle procedurele vereisten. Het gebruik van middelen van het EBI-forum tijdens het hele proces kan zeer nuttig zijn bij het plannen en lanceren van een EBI. 

Uitdagingen en strategieën voor succes

Mevrouw Mustakis gaat in op de uitdagingen waarmee de organisatoren van EBI’s worden geconfronteerd en benadrukt dat het verzamelen van het nodige aantal handtekeningen een grote uitdaging is. Om dit probleem op te lossen, beveelt zij aan gerichte campagnes te ontwikkelen voor ten minste 7-9 EU-landen om aan de minimumdrempels te voldoen. Het afstemmen van berichten op lokale contexten en problemen kan helpen om de effectiviteit van de campagne te verbeteren.

Ze adviseerde om samen te werken met organisaties en belanghebbenden in de hele EU om het bereik te vergroten. Het opbouwen van netwerken met NGO's, gemeenschapsgroepen en andere partners is van cruciaal belang voor het verspreiden van het woord en het verkrijgen van steun en geloofwaardigheid.

Het regelmatig evalueren en aanpassen van campagnetactieken op basis van prestaties en feedback is ook een essentieel onderdeel van een sterke campagnestrategie. Succesvolle initiatieven hebben hun strategieën tijdens de campagne vaak aangepast om het momentum te behouden en moeilijkheden te overwinnen, wat op zijn beurt de kans op het bereiken van de vereiste handtekeningen heeft vergroot.

Gebruikmaken van het EBI-forum

Het EBI-forum, dat in alle 24 EU-talen beschikbaar is, biedt organisatoren van EBI’s essentiële ondersteuning en advies voor, tijdens en na hun campagnes. Het biedt middelen zoals "How to Raise Funds" en "How to Look for Partners " enbiedt eenvoudig advies voor het organiseren van een EBI. Functies zoals "Discuss" en "Connect" stellen organisatoren in staat om met collega-leden in contact te komen, ideeën uit te wisselen en netwerken op te bouwen. De" Askan Expert"-functie van het EBI-forum biedt (potentiële) organisatoren op maat gemaakte, onafhankelijke begeleiding bij juridische, campagne- en fondsenwervingskwesties. 

Casestudy: EBI voor een slim en veerkrachtig Europa op het gebied van water

Piotr Sadowski deelde zijn ervaring met de organisatie van het "EBIvoor een waterslim en veerkrachtig Europa", gedreven door de dringende noodzaak om de Europese waterecosystemen te beschermen. Geïnspireerd door het FLOW-projectpleit het initiatief voor een holistisch actieplan voor water in Europa. Het roept de Europese Commissie op om binnen het EU-kader prioriteit te geven aan water en de veerkracht te verhogen tot hetzelfde prioriteitsniveau als decarbonisatie. Dit concept ondersteunt de visie van het EESC op duurzaam waterbeheer in het kader van de Europese Blue Dealen de integratie van waterveerkracht in al het EU-beleid. 

De heer Sadowski benadrukte dat het EBI de mogelijkheid biedt om de stem van burgers om te zetten in beleidsmaatregelen. Hij verwees naar uitdagingen bij het mobiliseren van burgers uit verschillende groepen als gevolg van regionale verschillen in kwesties rond water - kustgebieden richten zich op vervuiling, terwijl regio's in het binnenland te maken kunnen krijgen met waterschaarste. Om dit te verhelpen, maakt zijn team gebruik van berichten op maat en gerichte outreach, zodat mensen met verschillende sociaaleconomische achtergronden en regio's verbinding kunnen maken met hun initiatief.

Het is belangrijk om het verhaal van het initiatief toegankelijk te maken voor het publiek. Hoewel de officiële EBI-tekst technisch is, moet de campagne deze in vergelijkbare termen presenteren om steun te krijgen. Tot slot vergeleek de heer Sadowski deelname aan het EBI met stemmen bij verkiezingen, een democratische oefening die burgers in staat stelt het beleid rechtstreeks te beïnvloeden.

Conclusie

In het webinar werd het Europees burgerinitiatief gepresenteerd als een belangrijk instrument voor EU-burgers om beleid en wetgeving rechtstreeks te beïnvloeden. De unieke kenmerken van het EBI – door burgers geïnitieerd, supranationaal en agendabepalend – maken het mogelijk democratische doelstellingen na te streven.  

Succesvolle EBI’s vereisen een grondige voorbereiding, waaronder het vormen van een diverse groep organisatoren, het afstemmen van voorstellen op de actiegebieden van de EU en het uitvoeren van een robuuste campagne gedurende een lange periode. De steun van het EBI-forum kan zeer nuttig zijn, aangezien het juridisch en campagneadvies biedt en organisatoren een platform biedt om contacten te leggen en ervaringen uit te wisselen. Door op de hoogte te blijven en proactief te zijn, kunt u met vertrouwen door het EBI-proces navigeren en uw impact op de Europese beleidsvorming maximaliseren.

Bekijk de volledige webinar opname hieronder: