Inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej: l-ebda fondi tal-UE għal pajjiżi mingħajr ġudikatura indipendenti u l-istat tad-dritt?

Inizjattiva taċ-ċittadiniEwropej: tagħti lill-Istati Membri l-ġodda tal-UE skadenza fissa biex jirriformaw is-sistemi ġudizzjarji tagħhom, u tikkundizzjona l-aċċess għall-fondi dwar l-istat tad-dritt għall-membri kollha.

L-inizjattiva taċ-ċittadiniEwropej “Inwaqqfu l-korruzzjoni fl-UE” tipproponi perjodu ta’ żmien fiss għall-pajjiżi li għadhom kif issieħbu biex iwettqu riformi fis-sistemi ġudizzjarji tagħhom. Huwa jappella wkoll għall-konformità mal-istat tad-dritt bħala kundizzjoni għal kull Stat Membru biex jirċievi fondi tal-UE.  

Aħna, l-inizjaturi ta’ “Inwaqqfu l-korruzzjoni fl-UE”, ninsabu konvinti li l-frodi u l-użu ħażin tal-fondi Ewropej jaffettwaw lill-pajjiżi kollha, kif ukoll liċ-ċittadini kollha li, bħala kontribwenti, jikkontribwixxu għall-baġit tal-UE. Għalhekk qed nipproponu bidliet fil-leġiżlazzjoni Ewropea, li se jgħinu biex jiġi infurzat l-istat tad-dritt u titrażżan il-korruzzjoni.

Il-korruzzjoni hija fenomenu li qatt ma jista’ jinqered kompletament, iżda l-ħsara tagħha tista’ tiġi mitigata u limitata permezz tal-infurzar effettiv tal-istat tad-dritt.

Skont stħarriġ tal-Ewrobarometru, 71.6 % tal-Ewropej jemmnu li l-frodi bil-fondi tal-UE hija okkorrenza komuni, u aktar minn 80 % jappoġġaw u jirrikonoxxu l-importanza tal-prinċipji ewlenin tal-istat tad-dritt.

Ħafna istituzzjonijiet u mekkaniżmi pan-Ewropej huma involuti fil-ġestjoni tar-riskju ta’ frodi bil-fondi Ewropej, iżda l-amministrazzjonijiet nazzjonali fl-Istati Membri individwali biss jistgħu jipparteċipaw simultanjament fl-erba’ stadji kollha tal-proċess — il-prevenzjoni, l-identifikazzjoni, l-investigazzjoni u s-sanzjonijiet.

Aħna nemmnu li l-istabbiliment tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew se jagħti lill-UE drittijiet addizzjonali biex tinvestiga u tissanzjona tali ksur, iżda dan mhux se jneħħi jew inaqqas ir-rwol essenzjali tal-awtoritajiet nazzjonali fil-ġlieda kontra l-korruzzjoni, l-infurzar u r-rispett tal-istat tad-dritt.

Fir-rigward ta’ dan kollu ta’ hawn fuq, aħna, l-inizjaturi tal-ECI “Inwaqqfu l-korruzzjoni fl-UE”, stabbilixxejna ż-żewġ objettivi li ġejjin:

1. L-introduzzjoni ta’ perjodu ta’ żmien strett għall-pajjiżi li għadhom kif issieħbu biex iwettqu riformi fis-sistemi ġudizzjarji tagħhom

L-aħħar tliet ċikli ta’ tkabbir tal-UE rriżultaw fis-sħubija ta’ 13-il Stat Membru ġdid — l-Estonja, Ċipru, il-Latvja, il-Litwanja, Malta, il-Polonja, is-Slovakkja, is-Slovenja, l-Ungerija u r-Repubblika Ċeka fl-2004, il-Bulgarija u r-Rumanija fl-2007, u l-Kroazja fl-2013.

L-Istati Membri l-ġodda jistgħu jibbenefikaw mill-fondi ta’ qabel l-adeżjoni u ta’ koeżjoni, kif ukoll mill-Programm ta’ Appoġġ għal Riformi Strutturali (SRSP).

Għall-kuntrarju tal-pajjiżi li ssieħbu fl-2004 u l-Kroazja fl-2013, l-adeżjoni tal-Bulgarija u r-Rumanija fl-2007 kienet marbuta mal-Mekkaniżmu għall-Kooperazzjoni u l-Verifika (MKV), peress li ż-żewġ pajjiżi kienu għadhom ma għamlux biżżejjed progress fir-riforma ġudizzjarja, il-korruzzjoni u (għall-Bulgarija) il-kriminalità organizzata.

Fiż-żmien tar-reġistrazzjoni tal-inizjattiva tagħna f’Settembru tas-sena l-oħra, il-Bulgarija u r-Rumanija kienu membri tal-UE għal aktar minn 12 snin. Sussegwentement, f’Novembru 2019, il-Kummissjoni Ewropea ddeċidiet li l-monitoraġġ tal-MKV jista’ jitneħħa għall-Bulgarija (ivvutat fil-PE, iżda mhux fil-Kunsill tal-UE), iżda se jkompli jiġi applikat fir-Rumanija.

Sal-lum, il-Bulgarija għadha ma lestietx ir-riforma tas-sistema ta’ prosekuzzjoni tagħha, il-frodi bil-fondi tal-UE hija komuni ħafna, u 3 biss mill-40 każ osservat ta’ investigazzjonijiet ta’ korruzzjoni ta’ livell għoli bejn l-2014 u l-2019 intemmu b’kundanni.

Għalkemm il-Mekkaniżmu għall-Kooperazzjoni u l-Verifika jistabbilixxi objettivi preċiżi u ċari, dan ma jistabbilixxix skadenzi għall-implimentazzjoni tagħhom (tul ta’ żmien kumplessiv tal-MKV) jew konsegwenzi għan-nuqqas ta’ kisba tagħhom.

B’kont meħud tal-esperjenza tal-Bulgarija u r-Rumanija, u fid-dawl ta’ aktar tkabbir tal-UE, aħna nipproponu l-introduzzjoni ta’ perijodu strett ta’ 10 snin li matulu l-pajjiżi li għadhom kif issieħbu għandhom iwettqu riformi fis-sistemi ġudizzjarji tagħhom u jiżguraw ġlieda effettiva kontra l-korruzzjoni.

2. Rabta tal-istat tad-dritt mar-riċeviment ta’ fondi tal-UE minn Stati Membri individwali

In-nuqqasijiet fl-applikazzjoni tal-istat tad-dritt jaffettwaw mhux biss il-kapaċità li jitnaqqsu l-frodi bil-fondi tal-UE u l-korruzzjoni, iżda wkoll il-funzjonament indipendenti tal-awtoritajiet ewlenin, il-kwalità tal-ambjent tan-negozju u l-iżvilupp ekonomiku, l-indipendenza tal-midja, it-trasparenza fil-finanzi pubbliċi u ħafna oqsma oħra, li huma ta’ importanza fundamentali għaċ-ċittadini Ewropej kollha.

Il-Kummissjoni Ewropea attwali ħabbret l-intenzjonijiet li tissorvelja l-istat tad-dritt fl-Istati Membri kollha tal-UE. F’April 2019, il-Parlament Ewropew ivvota dwar direttiva li torbot il-wasla tal-fondi tal-UE mal-istat tad-dritt. Issa kienu 14 xhur ta’ stennija għal deċiżjoni mill-Kunsill tal-Unjoni Ewropea dwar din id-direttiva.

L-inizjattiva taċ-ċittadini tagħna tipproponi li jiġu stabbiliti kriterji u punti ta’ riferiment ċari relatati mal-istat tad-dritt, għal rappurtar preċiż tar-riżultati; u li tiġi introdotta l-għażla li jiġi impost moratorju (sospensjoni temporanja) fuq l-iżborż ta’ fondi Ewropej lil pajjiżi li jiksru dawn il-kriterji sakemm l-irregolaritajiet jiġu eliminati.

Iż-żieda sinifikanti ta’ għotjiet u self mingħajr imgħax prevista fil-baġit ta’ seba’ snin li jmiss tal-Unjoni Ewropea, u s-self ippjanat ta’ EUR 750 biljun biex jkoprihom, se jitħallsu lura miċ-ċittadini Ewropej kollha. Dan ikompli jsaħħaħ il-ħtieġa urġenti għal miżuri aktar stretti kontra l-frodi u mekkaniżmu adegwat biex jiġi żgurat l-istat tad-dritt fl-Istati Membri kollha.

L-inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej tagħna tirringrazzja b’mod sinċier lil kull min għamel kuntatt u s’issa appoġġjana. Irridirezzjonajna liċ-ċittadini kollha li riedu jirrapportaw każijiet speċifiċi ta’ korruzzjoni lill-awtoritajiet responsabbli. Nilqgħu kwalunkwe attività ċivika, parir u rieda li ngħinu b’rabta mal-inizjattiva.