Europees burgerinitiatief: geen EU-middelen voor landen zonder onafhankelijke rechterlijke macht en rechtsstaat?

Europees burgerinitiatief: de nieuwe EU-lidstaten een vaste termijn voor de hervorming van hun rechtsstelsel geven en alle leden de toegang tot middelen op het gebied van de rechtsstaat afhankelijk stellen.

In het Europees burgerinitiatief „Stop corruptie in de EU” wordt een vaste termijn voorgesteld waarbinnen pas toegetreden landen hun rechtsstelsel kunnen hervormen. Het dringt er ook op aan dat de eerbiediging van de rechtsstaat een voorwaarde is voor elke lidstaat om EU-middelen te ontvangen.  

Wij, de initiatiefnemers van „Stop corruption in the EU”, zijn ervan overtuigd dat fraude met en misbruik van Europese middelen gevolgen hebben voor alle landen en voor alle burgers die als belastingbetaler bijdragen aan de EU-begroting. Daarom stellen wij wijzigingen in de Europese wetgeving voor, die zullen bijdragen tot de handhaving van de rechtsstaat en de bestrijding van corruptie.

Corruptie is een verschijnsel dat nooit volledig kan worden uitgeroeid, maar de schade ervan kan worden beperkt en beperkt door de doeltreffende handhaving van de rechtsstaat.

Uit een Eurobarometer-enquête blijkt dat 71,6 % van de Europeanen van mening is dat fraude met EU-middelen vaak voorkomt, en dat meer dan 80 % het belang van de belangrijkste beginselen van de rechtsstaat steunt en erkent.

Veel pan-Europese instellingen en mechanismen zijn betrokken bij het beheer van het frauderisico met Europese middelen, maar alleen de nationale overheden in de afzonderlijke lidstaten kunnen tegelijkertijd deelnemen aan alle vier de stappen van het proces — preventie, opsporing, onderzoek en sancties.

Wij zijn van mening dat de instelling van het Europees Openbaar Ministerie de EU extra rechten zal geven om dergelijke schendingen te onderzoeken en te bestraffen, maar dat dit de essentiële rol van de nationale autoriteiten bij de bestrijding van corruptie, de handhaving en handhaving van de rechtsstaat niet zal tenietdoen of beperken.

Met betrekking tot al het bovenstaande hebben wij, de initiatiefnemers van het burgerinitiatief „Stop corruption in the EU”, de volgende twee doelstellingen vastgesteld:

1. De invoering van een strikte termijn waarbinnen nieuw toegetreden landen hun rechtsstelsel kunnen hervormen

De laatste drie uitbreidingsrondes van de EU resulteerden in de toetreding van 13 nieuwe lidstaten: Estland, Cyprus, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slowakije, Slovenië, Hongarije en Tsjechië in 2004, Bulgarije en Roemenië in 2007 en Kroatië in 2013.

Nieuwe lidstaten kunnen profiteren van pretoetredings- en cohesiefondsen en van het steunprogramma voor structurele hervormingen (SRSP).

In tegenstelling tot de landen die in 2004 zijn toegetreden en Kroatië in 2013, werd de toetreding van Bulgarije en Roemenië in 2007 gekoppeld aan het mechanisme voor samenwerking en toetsing (CVM), aangezien beide landen nog onvoldoende vooruitgang hadden geboekt op het gebied van justitiële hervorming, corruptie en (voor Bulgarije) georganiseerde misdaad.

Ten tijde van de registratie van ons initiatief in september vorig jaar waren Bulgarije en Roemenië al meer dan 12 jaar lid van de EU. Vervolgens heeft de Europese Commissie in november 2019 besloten dat het toezicht op het mechanisme voor samenwerking en toetsing kan worden opgeheven voor Bulgarije (waarover in het EP is gestemd, maar niet in de Raad van de EU), maar in Roemenië zal blijven worden toegepast.

Bulgarije heeft de hervorming van zijn vervolgingssysteem nog niet voltooid, fraude met EU-middelen komt zeer vaak voor en slechts 3 van de 40 waargenomen gevallen van corruptieonderzoeken op hoog niveau tussen 2014 en 2019 zijn afgesloten met veroordelingen.

Hoewel het mechanisme voor samenwerking en toetsing precieze en duidelijke doelstellingen bevat, worden daarin geen termijnen voor de uitvoering ervan (totale duur van het mechanisme voor samenwerking en toetsing) of gevolgen voor het niet bereiken ervan vastgesteld.

Gezien de ervaring van Bulgarije en Roemenië, en met het oog op de verdere uitbreiding van de EU, stellen wij voor een strikte periode van 10 jaar in te voeren waarin de nieuw toegetreden landen hun rechtsstelsel moeten hervormen en moeten zorgen voor een doeltreffende bestrijding van corruptie.

2. De rechtsstaat koppelen aan de ontvangst van EU-middelen door individuele lidstaten

Tekortkomingen in de toepassing van de rechtsstaat hebben niet alleen gevolgen voor het vermogen om fraude met EU-middelen en corruptie terug te dringen, maar ook voor de onafhankelijke werking van de belangrijkste autoriteiten, de kwaliteit van het ondernemingsklimaat en de economische ontwikkeling, de onafhankelijkheid van de media, de transparantie van de overheidsfinanciën en vele andere gebieden, die van fundamenteel belang zijn voor alle Europese burgers.

De huidige Europese Commissie heeft aangekondigd dat zij voornemens is toezicht te houden op de rechtsstaat in alle EU-lidstaten. In april 2019 heeft het Europees Parlement gestemd over een richtlijn die de ontvangst van EU-middelen koppelt aan de rechtsstaat. Het is nu 14 maanden wachten op een besluit van de Raad van de Europese Unie over deze richtlijn.

In ons burgerinitiatief wordt voorgesteld duidelijke criteria en benchmarks vast te stellen met betrekking tot de rechtsstaat, met het oog op een nauwkeurige verslaglegging over de resultaten; en de mogelijkheid in te voeren om een moratorium (tijdelijke opschorting) in te stellen op de uitbetaling van Europese middelen aan landen die deze criteria niet naleven, totdat de onregelmatigheden zijn opgeheven.

De aanzienlijke toename van subsidies en renteloze leningen in de komende zevenjarige begroting van de Europese Unie, en de geplande lening van 750 miljard EUR om deze te dekken, zullen door alle Europese burgers worden terugbetaald. Dit versterkt de dringende noodzaak van strengere fraudebestrijdingsmaatregelen en een adequaat mechanisme om de rechtsstaat in alle lidstaten te waarborgen.

Ons Europees burgerinitiatief bedankt iedereen die in contact is gekomen en ons tot nu toe heeft ondersteund. We hebben alle burgers die specifieke gevallen van corruptie wilden melden, doorverwezen naar de verantwoordelijke autoriteiten. Wij verwelkomen alle burgerschapsactiviteiten, adviezen en bereidheid om in verband met het initiatief te helpen.