Assya Kavrakova από την ECAS σχετικά με το μέλλον της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών

Assya Kavrakova, Διευθύντρια της ECAS: Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών είναι ο πρώτος διακρατικός μηχανισμός συμμετοχικής δημοκρατίας στον κόσμο

Σε αυτή τη συνέντευξη με την ομάδα της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών, η εκτελεστική διευθύντρια της Υπηρεσίας Δράσης Ευρωπαίων Πολιτών (ECAS), Assya Kavrakova, μας παρέχει πληροφορίες σχετικά με το εργαλείο και προτείνει συστάσεις για την εξέλιξή του σε ένα αποτελεσματικό μέσο συμμετοχικής δημοκρατίας.

Βασικό στοιχείο του έργου της ECAS είναι η στήριξη της δημοκρατικής συμμετοχής και της συνεργασίας με την ΕΕ. Πόσο αποτελεσματική είναι η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών όσον αφορά τη διευκόλυνση αυτής της συμμετοχής;

Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών είναι ένα μοναδικό μέσο για δύο λόγους. Κατ’ αρχάς, πρόκειται για τον πρώτο διεθνικό μηχανισμό συμμετοχικής δημοκρατίας, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και παγκοσμίως.

Δεύτερον, για πρώτη φορά στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χάρη στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών, οι Ευρωπαίοι πολίτες έχουν τα ίδια δικαιώματα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο — δηλαδή να καλέσουν την Επιτροπή να νομοθετήσει για ένα συγκεκριμένο θέμα που εμπίπτει στην αρμοδιότητά της.

Ωστόσο, η πρωτοβουλία δεν αποτελεί εργαλείο καθημερινής χρήσης και, ίσως, δικαίως, το δυναμικό της για καθορισμό θεματολογίου σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορεί να διερευνηθεί μόνο από εκείνους που είναι σε θέση να κινητοποιήσουν τη στήριξη των πολιτών σε τουλάχιστον επτά κράτη μέλη. Η απαίτηση αυτή διασφαλίζει ότι είναι αντιπροσωπευτική πραγματικών ευρωπαϊκών συμφερόντων ή ανησυχιών.

Ποια ήταν τα κύρια εμπόδια για τη συμμετοχή των πολιτών στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών;

Εν ολίγοις, αποδείχθηκε δύσκολο να χρησιμοποιηθεί. Παρόλο που συμφωνούμε ότι θα πρέπει να υπάρχουν διασφαλίσεις για τη διασφάλιση μιας ελάχιστης ισόρροπης εκπροσώπησης από ολόκληρη την ΕΕ, υπερβολικά διοικητικά εμπόδια — όπως η συλλογή υπερβολικά μεγάλου αριθμού δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σε ορισμένα κράτη μέλη — έχουν καταστήσει τα εν λόγω μέτρα ακατάλληλα για τον επιδιωκόμενο σκοπό. Αυτό επιδεινώθηκε από τις δυσκολίες όσον αφορά την πιστοποίηση των επιγραμμικών συστημάτων συγκέντρωσης, την προσωπική ευθύνη κάθε μέλους της επιτροπής πολιτών κ.λπ. Απαιτείται υπερβολική προσπάθεια εκ μέρους των διοργανωτών όσον αφορά τους πόρους — ανθρώπινους, οικονομικούς, χρόνους και ενέργεια — για ό,τι λαμβάνουν στο τέλος της διαδικασίας.

Πώς θα αντιμετωπίσει η αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών τα ζητήματα αυτά και θα συμβάλει στην αύξηση της αποτελεσματικότητάς της ως εργαλείου συμμετοχικής δημοκρατίας;

Οι προτεινόμενες από την Επιτροπή αλλαγές στον κανονισμό θα συμβάλουν σίγουρα στην ευχρηστία της πρωτοβουλίας. Τα μέτρα αυτά θα έχουν ως στόχο τη μείωση του κόστους και του φόρτου της διαδικασίας, θα διευκολύνουν τους πολίτες να δρομολογήσουν μια πρωτοβουλία και θα δώσουν στους διοργανωτές τη δυνατότητα να διεξάγουν εκστρατείες με αποδοτικό και αποτελεσματικό τρόπο. Η ευκαιρία υπογραφής μιας πρωτοβουλίας στην ηλικία των 16 ετών θα αυξήσει τη συμμετοχή των πολιτών και θα έχει ως στόχο τον εμπλουτισμό της κοινότητας της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε πρόσφατα έναφόρουμτης Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών. Τι αντίκτυπο αναμένεται να έχει αυτό;

Ελπίζουμε ότι το φόρουμ θα εξελιχθεί σε μια πραγματική συνεργατική πλατφόρμα, η οποία θα αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού δημόσιου χώρου. Θα δώσει την ευκαιρία σε όλους τους ενδιαφερόμενους ευρωπαίους πολίτες να συζητήσουν, να ανταλλάξουν απόψεις και να συνδεθούν μεταξύ τους. Θα είναι σε θέση να μάθουν τι είναι η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών και πώς εξελίχθηκε από την έναρξή της.

Το φόρουμ θα βοηθήσει επίσης τους μελλοντικούς διοργανωτές να λάβουν ανατροφοδότηση σχετικά με τις ιδέες τους για πρωτοβουλίες και να βρουν συνεργάτες και υποστηρικτές, καθώς και να μάθουν ο ένας από τις εμπειρίες του άλλου σχετικά με το εργαλείο.

Τέλος, οι σημερινοί και οι μελλοντικοί διοργανωτές θα επωφεληθούν δωρεάν από ανεξάρτητες συμβουλές εμπειρογνωμόνων σχετικά με τις νομικές πτυχές, τη συγκέντρωση κεφαλαίων και τη διοργάνωση εκστρατειών στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών τους.

Εάν, στο μέλλον, το φόρουμ, το επιγραμμικό σύστημα συγκέντρωσης που παρέχει η Επιτροπή στους διοργανωτές και ο ιστότοπος ενσωματωθούν σε μια υπηρεσία μίας στάσης, τότε θα μπορέσουμε να μιλήσουμε για ένα πραγματικό οικοσύστημα της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών.

Η συμμετοχή των πολιτών στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από την ευαισθητοποίηση σχετικά με την πρωτοβουλία. Τι γίνεται για να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με την πρωτοβουλία σε ολόκληρη την ΕΕ;

Κατά τη γνώμη μου, όχι πολύ μέχρι σήμερα. Δυστυχώς, αυτή η έλλειψη ευαισθητοποίησης έχει επιβαρύνει επιπλέον τους διοργανωτές — πρέπει να εξηγήσουν όχι μόνο τον λόγο τους, αλλά και τι είναι η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών. Αυτό αποθάρρυνε πολλούς από αυτούς, με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθούν.

Η τριετής εκστρατεία ευαισθητοποίησης που διοργανώνει η Επιτροπή στα κράτη μέλη είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη και αναγκαία. Θα πρέπει, ωστόσο, να συνδυαστεί με μια συνειδητή προσπάθεια τόσο από κορυφαίους αξιωματούχους της ΕΕ όσο και από εθνικούς πολιτικούς για να εξηγήσουν και να ανατρέξουν στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών όποτε είναι δυνατόν.

Εκτός από την ευαισθητοποίηση, ποια άλλα μέτρα συνιστούμε να αυξηθεί η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών και να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητά της;

Η διαδικασία υλοποίησης μιας Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών θα πρέπει και θα απλουστευθεί με την αναθεώρηση του κανονισμού. Ωστόσο, θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί η ανταπόκριση των ευρωπαίων φορέων λήψης αποφάσεων σε επιτυχημένες πρωτοβουλίες. Εκτός από την Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί οπωσδήποτε να διαδραματίσει σημαντικότερο ρόλο στην εξέταση των πρωτοβουλιών, και το Συμβούλιο θα πρέπει να παρέμβει και να συγκροτήσει ομάδα εμπειρογνωμόνων για την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών παρόμοια με εκείνη σε άλλους τομείς — ελεύθερη κυκλοφορία, μετανάστευση κ.λπ. Πολλές πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να παρακολουθούνται σε εθνικό επίπεδο στα κράτη μέλη όπου υπάρχει επαρκής πολιτική βούληση, ακόμη και αν δεν υπάρχει νομοθετική συνέχεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο.