Αναζωογόνηση της ΕΠΠ — βελτίωση της παρακολούθησης των επιτυχημένων πρωτοβουλιών

Δεδομένου ότι ο νέος κανονισμός σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2020, είναι ζωτικής σημασίας τα ευρωπαϊκά και εθνικά θεσμικά όργανα να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να επιτύχουν την επανεκκίνηση αυτού του μέσου συμμετοχής της ΕΕ. Στο πρόσφατα δημοσιευθέν έγγραφο με τίτλο «Έξι ιδέες για την αναζωογόνηση της ευρωπαϊκής δημοκρατίας», οι συνάδελφοί μου και εγώ τάχθηκαν υπέρ της μεγαλύτερης συμμετοχής τόσο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσο και των εθνικών κοινοβουλίων στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών, ιδίως στην παρακολούθηση επιτυχημένων πρωτοβουλιών. Βρείτε το πλήρες άρθρο εδώ.

Επί του παρόντος, η παρακολούθηση των επιτυχημένων πρωτοβουλιών περιλαμβάνει κυρίως δύο εκδηλώσεις: η Επιτροπή καλεί τους διοργανωτές για ιδιωτική συνάντηση να ανταλλάξουν απόψεις σχετικά με την πρωτοβουλία και τους στόχους της, και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διοργανώνει δημόσια ακρόαση που επιτρέπει στους διοργανωτές να παρουσιάσουν δημόσια την πρωτοβουλία τους και να συμμετάσχουν σε συζήτηση με τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της ΕΕ.

Ο νέος κανονισμός παρατείνει την περίοδο κατά την οποία η Επιτροπή εξετάζει τις πρωτοβουλίες πολιτών που πέτυχαν να συγκεντρώσουν τις απαραίτητες υπογραφές από τρεις σε έξι μήνες. Αυτό αυξάνει σημαντικά τις ευκαιρίες διαβούλευσης, συζήτησης και ευαισθητοποίησης προτού η Επιτροπή δώσει τον «τελικό λόγο» σχετικά με το κατά πόσον ανταποκρίνεται ή όχι στα αιτήματα των πολιτών.

Ενώ αυτή η αυξημένη περίοδος εξέτασης έχει τη δυνατότητα να κάνει τους διοργανωτές και τους υποστηρικτές της πρωτοβουλίας να αισθάνονται περισσότερο ακούγοντες και να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη την πρωτοβουλία τους — η οποία αποτελεί προϋπόθεση για ένα επιτυχημένο μέσο συμμετοχής — το μεγάλο ερώτημα είναι κατά πόσον γίνεται χρήση αυτής της ευκαιρίας. Πρόκειται για κοινή ευθύνη όλων των εμπλεκόμενων ενωσιακών και εθνικών θεσμικών οργάνων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να κάνει ορθή χρήση της εξάμηνης περιόδου εξέτασης διεξάγοντας τόσο στοχευμένες όσο και δημόσιες διαβουλεύσεις σχετικά με το αντικείμενο της πρωτοβουλίας. Επιπλέον, θα μπορούσε να διευκολύνει τη διοργάνωση ομάδας τυχαία επιλεγμένων πολιτών της ΕΕ για την επανεξέταση των στόχων των πρωτοβουλιών και την έκδοση σύστασης προς την Επιτροπή σχετικά με τον τρόπο παρακολούθησης. Αυτό επιτρέπει στην Επιτροπή να διαπιστώσει κατά πόσον οι στόχοι που επιδιώκονται με την πρωτοβουλία υποστηρίζονται ευρύτερα από μια διατομή της κοινωνίας.

Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην παρακολούθηση είναι εξίσου σημαντικός. Εκτός από τη δημόσια ακρόαση, το Κοινοβούλιο τροποποίησε πρόσφατα τον Κανονισμό του προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι μελλοντικές επιτυχημένες πρωτοβουλίες θα συζητηθούν στην ολομέλεια. Πρόκειται για ένα πολύ ευπρόσδεκτο βήμα, αλλά θα ήταν σημαντικό κάθε τέτοια συζήτηση να ολοκληρώνεται με ψήφισμα της ολομέλειας. Αυτό επιτρέπει στους πολίτες να γνωρίζουν ακριβώς πού βρίσκονται οι εκλεγμένοι εκπρόσωποί τους σχετικά με το αντικείμενο της πρωτοβουλίας και μπορεί να συμβάλει στην τεκμηρίωση της απόφασης της Επιτροπής.

Τέλος, πρέπει επίσης να δούμε ισχυρότερη δέσμευση των κρατών μελών. Εκτός από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα ήταν πολύ χρήσιμο τα εθνικά κοινοβούλια να συζητούν και να ψηφίζουν για επιτυχημένες πρωτοβουλίες και στα κοινοβουλευτικά τους σώματα. Αυτό όχι μόνο θα συνέβαλε στην προώθηση του διασυνοριακού διαλόγου σχετικά με την πρωτοβουλία, αλλά και θα ασκήσει πίεση στις κυβερνήσεις των κρατών μελών — που εκπροσωπούνται στον άλλο νομοθέτη της ΕΕ, το Συμβούλιο — να αναλάβουν την ευθύνη τους για να εξασφαλίσουν ότι οι επιτυχημένες πρωτοβουλίες λαμβάνουν το επίπεδο πολιτικής σκέψης που τους αξίζει.