De digitale toekomst van Europa vormgeven: Hoe kunnen burgers het beleid beïnvloeden?

hoi

Het reguleren van het digitale universum is een van de meest complexe uitdagingen van het hedendaagse tijdperk. Het deterritoriale karakter van digitale technologieën, de snelheid waarmee zij zich ontwikkelen en de extreme heterogeniteit van de betrokken actoren maken het moeilijk om een stabiel en gedeeld regelgevingskader te ontwikkelen. Juist vanwege deze complexiteit is er echter een grote behoefte aan een bredere betrokkenheid van burgers (en ingezetenen van de lidstaten) bij de besluitvormingsprocessen die de Europese digitale ruimte vormgeven. Instrumenten zoals het EBI, de Europese burgerpanels en andere vormen van participatieve en overlegdemocratie spelen daarom een centrale rol. 

Natuurlijk, om deel te nemen (en het serieus te doen) moet je in de eerste plaats begrijpen: Dit is een uitdaging die dringend moet worden aangepakt om geïnformeerde en efficiënte participatie mogelijk te maken, namelijk de strijd tegen digitaal analfabetisme. Volgens gegevens die Eurostat in februari 2024 heeft gepubliceerd, beschikt ongeveer 45 % van de Europeanen tussen 16 en 74 jaar niet over digitale basisvaardigheden, terwijl bijna 7 % nog nooit internet heeft gebruikt (https://ec.europa.eu/eurostat/en/web/products-eurostat-news/w/ddn-20240222-1). Zonder een serieus en alomvattend Europees plan voor digitale opleiding en inclusie bestaat het risico dat de digitale economie zich ongelijk ontwikkelt, de sociale asymmetrie versterkt en grote delen van de bevolking uitsluit van de mogelijkheid om hun burgerschapsrechten volledig uit te oefenen.

Toegegeven, de regulering van systemen die gebruikmaken van kunstmatige intelligentie is een cruciaal punt. Beroepen als stemacteur, grafisch kunstenaar, illustrator of componist lopen nu het reële risico te worden vervangen door algoritmen die stem, beelden of muziek kunnen reproduceren, zonder adequate economische of morele erkenning. 

In het kader van het beleid ter regulering van de digitale omgeving moet ook aandacht worden besteed aan de minimumleeftijd voor toegang tot sociale netwerken. Dit voorstel heeft voor mij een persoonlijke betekenis. Tijdens mijn jeugd heb ik vele uren achter de computer doorgebracht, vaak uit verveling, zonder hulpmiddelen om te interpreteren wat ik zag en waarmee ik interactie had. Achteraf erken ik dat vroege toegang tot de digitale wereld, en sociale media in het bijzonder, een emotionele en cognitieve volwassenheid vereist die ik miste (en dat is het geval voor veel jongere mensen). Digitaal onderwijs moet de toegang tot deze ruimten geleidelijk begeleiden.

 De minimumleeftijd voor toegang tot sociale media moet worden vastgesteld op 15 of 16 jaar, zoals in sommige lidstaten al is voorgesteld of besproken. In Spain, for example, the possibility of raising the minimum age for access to social networks to 16 years (https://cadenaser.com/nacional/2025/03/25/elevar-a-16-anos-la-edad-para-abrir-cuentas-en-las-redes-sociales-y-castigar-los-deepfakes-claves-de-la-ley-de-menores-en-el-entorno-digital-cadena-ser)is being discussed, while in France the possibility of providing explicit parental consent for children under 15 years of age is being considered (https://www.ilfattoquotidiano.it/2023/03/04/francia-no-ai-social-network-prima-dei-15-anni-la-proposta-di-legge-tutela-dei-giovanissimi/7085600). Het doel van deze voorstellen is niet om de toegang tot digitaal te beperken, maar om jongeren te begeleiden op een bewuster en veiliger pad. De risico’s van vroegtijdig en ongeleid gebruik van sociale media – van blootstelling aan ongepaste inhoud tot cyberpesten, van digitale verslaving tot online haatzaaiende uitlatingen – vereisen zorgvuldige en evenwichtige reacties. 

In het licht van wat er is gezegd, moeten we misschien stoppen met het vertellen van het digitale als iets onwaars met betrekking tot de sociale realiteit, omdat het nu geworteld is in het sociale weefsel en de ontwikkeling ervan diep beïnvloedt. Daarom, als we streven naar een digitale toekomst die onze waarden weerspiegelt, is het essentieel om deel te nemen, te luisteren, bij te dragen en ons uit te spreken. 

Net als democratie moet ook de digitale toekomst worden meegeleefd.