Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy: Jak obywatele mogą wpływać na politykę?

cześć

Regulacja cyfrowego wszechświata jest jednym z najbardziej złożonych wyzwań współczesności. Deterytorialny charakter technologii cyfrowych, szybkość ich rozwoju oraz skrajna niejednorodność zaangażowanych podmiotów utrudniają opracowanie stabilnych i wspólnych ram regulacyjnych. Jednak właśnie ze względu na tę złożoność istnieje silna potrzeba szerszego zaangażowania obywateli (i mieszkańców państw członkowskich) w procesy decyzyjne kształtujące europejską przestrzeń cyfrową. Instrumenty takie jak europejska inicjatywa obywatelska, europejskie panele obywatelskie i inne formy demokracji uczestniczącej i deliberatywnej odgrywają zatem kluczową rolę. 

Oczywiście, aby wziąć udział (i zrobić to poważnie), musisz przede wszystkim zrozumieć: Jest to wyzwanie, któremu należy pilnie sprostać, aby umożliwić świadome i skuteczne uczestnictwo, a mianowicie walkę z analfabetyzmem cyfrowym. Według danych opublikowanych przez Eurostat w lutym 2024 r. około 45 % Europejczyków w wieku 16–74 lat nie posiada podstawowych umiejętności cyfrowych, a prawie 7 % nigdy nie korzystało z internetu (https://ec.europa.eu/eurostat/en/web/products-eurostat-news/w/ddn-20240222-1). Bez poważnego i kompleksowego europejskiego planu szkoleń cyfrowych i włączenia cyfrowego istnieje ryzyko, że gospodarka cyfrowa będzie rozwijać się nierównomiernie, wzmacniając asymetrie społeczne i wykluczając duże grupy ludności z możliwości pełnego korzystania z przysługujących im praw obywatelskich.

Prawdą jest, że regulacja systemów wykorzystujących sztuczną inteligencję jest kwestią kluczową. Zawody takie jak aktor głosowy, grafik, ilustrator lub kompozytor są obecnie narażone na rzeczywiste ryzyko zastąpienia algorytmami zdolnymi do odtwarzania głosu, obrazów lub muzyki, bez odpowiedniego ekonomicznego lub moralnego uznania. 

W kontekście polityki regulującej środowisko cyfrowe kolejnym aspektem godnym uwagi jest minimalny wiek dostępu do sieci społecznościowych. Ta propozycja ma dla mnie osobiste znaczenie. W dzieciństwie spędzałem wiele godzin przed komputerem, często z nudów, bez narzędzi do interpretacji tego, co widziałem i z czym wchodziłem w interakcję. Z perspektywy czasu zdaję sobie sprawę, że wczesny dostęp do świata cyfrowego, a w szczególności mediów społecznościowych, wymaga emocjonalnej i poznawczej dojrzałości, której mi brakowało (i tak jest w przypadku wielu młodszych osób). Edukacja cyfrowa powinna towarzyszyć wchodzeniu w te przestrzenie w sposób stopniowy.

 Minimalny wiek dostępu do mediów społecznościowych powinien wynosić 15 lub 16 lat, jak już zaproponowano lub omówiono w niektórych państwach członkowskich. Na przykład w Hiszpaniirozważa się możliwość podniesienia minimalnego wieku dostępu do sieci społecznościowych do 16 lat (https://cadenaser.com/nacional/2025/03/25/elevar-a-16-anos-la-edad-para-abrir-cuentas-en-las-redes-sociales-y-castigar-los-deepfakes-claves-de-la-ley-de-menores-en-el-entorno-digital-cadena-ser), natomiast we Francji rozważa się możliwość udzielenia wyraźnej zgody rodziców dzieciom w wieku poniżej 15 lat (https://www.ilfattoquotidiano.it/2023/03/04/francia-no-ai-social-network-prima-dei-15-anni-la-proposta-di-legge-tutela-dei-giovanissimi/7085600). Celem tych wniosków nie jest represyjne ograniczenie dostępu do technologii cyfrowych, ale raczej towarzyszenie młodym ludziom na bardziej świadomej i bezpiecznej ścieżce. Ryzyko wczesnego i niekierowanego korzystania z mediów społecznościowych – od narażenia na nieodpowiednie treści po cyberprzemoc, od uzależnienia cyfrowego po mowę nienawiści w internecie – wymaga starannych i wyważonych reakcji. 

W świetle tego, co zostało powiedziane, być może powinniśmy przestać mówić o cyfryzacji jako o czymś fałszywym w odniesieniu do rzeczywistości społecznej, ponieważ jest ona obecnie zakorzeniona w strukturze społecznej i głęboko wpływa na jej rozwój. Dlatego też, jeśli aspirujemy do cyfrowej przyszłości, która odzwierciedla nasze wartości, konieczne jest uczestnictwo, słuchanie, wnoszenie wkładu i wypowiadanie się. 

Podobnie jak demokracja, należy również uczestniczyć w cyfrowej przyszłości i nią żyć.