L-inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej iġġib kwistjonijiet ta’ politika kontenzjużi fi Brussell: hija opportunità għall-politika demokratika

L-inizjattiva taċ-ĊittadiniEwropej iġġib kwistjonijiet ta’ politika kontenzjużi fi Brussell: din hija opportunità għall-politika demokratika.

L-inizjattiva taċ-ĊittadiniEwropej (ECI) ilha fis-seħħ għal aktar minn 8 sena, u madankollu jidher li din l-għodda għadha ma wrietx il-potenzjal sħiħ tagħha. Ir-raġuni hija li l-attenzjoni u l-evalwazzjoni tal-IĊE normalment ma tiffokax fuq l-aspett essenzjali: għall-kuntrarju ta’ dak li ġie enfasizzat ta’ spiss, l-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej mhijiex għodda li tista’ tintroduċi kwistjonijiet ġodda fiċ-ċiklu tat-tfassil tal-politika iżda opportunità biex id-dibattiti ta’ politika jsiru aktar varjati u kontroversjali. Jekk l-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej tiġi vvalutata minn din il-perspettiva, huwa impossibbli li jiġu sottovalutati l-effetti li diġà kellha fil-ftuħ tal-opportunitajiet għall-parteċipazzjoni fit-tfassil tal-politika tal-UE. Minn din il-perspettiva, is-sentenza dwar l-effetti tagħha fuq it-tfassil tal-politika tal-UE għandha tenfasizza li l-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej ħolqot opportunità għal kostitwenzi fil-livell lokali u kwistjonijiet aktar kontroversjali biex jaslu għal dibattiti Ewropej.

Wara xi interpretazzjonijiet inizjali li jindikaw l-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej bħala l-ewwel eżempju ta’ demokrazija diretta transnazzjonali, il-kunsens jidher li stabbilixxa l-fatt li huwa strument li jistabbilixxi l-aġenda li jippermetti lil 1 miljun ċittadin Ewropew jitolbu lill-Kummissjoni Ewropea tipproponi leġiżlazzjoni ġdida lill-Parlament u lill-Kunsill. Dan jirrifletti li ċ-ċittadini m’għandhomx direttament il-kelma finali dwar ir-riżultat tal-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet li nedew — fil-fatt, lanqas l-ewwel hekk kif l-inizjattiva tintemm ladarba l-Kummissjoni tirċeviha u l-promoturi ma jkunux jistgħu jirtirawha jekk ma jaqblux mal-proposta tal-Kummissjoni — u l-kontribut tagħhom huwa għalhekk stedina għall-istituzzjonijiet biex jaġixxu.

B’riżultat ta’ dan, il-biċċa l-kbira tal-awturi indikaw id-dgħufijiet tal-għodda: l-ispejjeż tal-mobilizzazzjoni tagħha — inklużi l-kontrolli tal-preċedenti legali u r-responsabbiltajiet tal-protezzjoni tad-data anke qabel l-involviment f’kampanja transnazzjonali ta’ seba’ pajjiżi — ma jilħqux il-gwadanji potenzjali peress li ma hemm l-ebda garanzija li anke jekk jirnexxu — minn 98 reġistrazzjoni maħsuba, 5 inizjattiva biss laħqu l-limitu ta’ 1 miljun firma — il-proposta se titressaq mill-Kummissjoni. L-ebda wieħed mill-inizjaturi tal-IĊE li rnexxew sa issa mwieġeb mill-Kummissjoni ma esprima sodisfazzjon fir-rigward tar-riżultat tal-proposta tiegħu, li jikkonferma l-limitazzjonijiet tal-ECI mill-perspettiva tad-demokrazija diretta.

Madankollu, dawn il-kontijiet, għalkemm preċiżi, ma jgħidux l-istorja sħiħa. Il-mistoqsija vera hija għaliex iċ-ċittadini u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili jibqgħu jużaw u l-istituzzjonijiet tal-UE jibqgħu jirriformaw għodda li ovvjament tant mhijiex adattata għall-iskop tagħha. Ir-rispons għandu jkun xi mkien ieħor. Minkejja l-limitazzjonijiet istituzzjonali tagħha, l-ECI tibqa’ għodda b’saħħitha f’sett ta’ għodod għall-kampanja. L-ewwel nett, mill-konsultazzjonijiet taċ-ċittadini sal-panels deliberattivi, l-istituzzjonijiet tal-UE investew xi kapital politiku fil-ftuħ ta’ opportunitajiet ta’ parteċipazzjoni fit-tfassil tal-politika lil hinn mill- “bużżieqa ta’ Brussell”, u l-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej hija parti minn din l-istrateġija. F’dan is-sens, kampanja li tasal fi Brussell fuq din il-pjattaforma timponi aktar saħħa istituzzjonali u politika minn waħda li tiddependi fuq għadd akbar ta’ firem fuq pjattaformi online. It-tieni nett, il-politiċizzazzjoni dejjem tikber tal-UE qed tagħmel il-kapaċità li tilħaq u timmobilizza diversi kostitwenzi fil-livell lokali dwar kwistjonijiet tal-UE kapaċità rari u ta’ valur. Għal snin sħaħ, l-uffiċjali tal-Kummissjoni u l-MEPs kienu disfidenti mill-attivisti tas-soċjetà ċivili li ddikjaraw li jitkellmu f’isem ċerti kawżi, bl-argument li l-biċċa l-kbira tal-attivisti bbażati fi Brussell huma daqstant interni għall-bużżieqa tal-UE daqs kemm huma stess. L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili issa għandhom għodda rikonoxxuta biex juru li mhux biss tirrappreżenta kawża iżda wkoll li tista’ titlob għal miżura ta’ rappreżentattività soċjali fl-isfera pubblika transnazzjonali Ewropea.

Dan huwa xifer doppju, peress li jista’ jintuża wkoll biex jiġi kkontestat il-grad ta’ rappreżentanza ta’ organizzazzjonijiet li ma jistgħux jorganizzaw dan it-tip ta’ kampanji jew sempliċiment jagħżlu li jappoġġjaw modi ta’ operazzjoni aktar strateġiċi u effettivi fil-politika. Fi kwalunkwe ċirkostanza, l-użu tal-ECI minn organizzazzjonijiet lokali u gruppi li joperaw bħala barranin fi Brussell biex jisfidaw organizzazzjonijiet fil-bużżieqa ta’ Brussell. B’Álvaro Oleart aħna argumentajna li dan il-proċess kien qed jopera f’każijiet bħall-ECI kontra l-abort “ One of us” u l-kollezzjoni mhux uffiċjali tal-firem “Stop TTIP” fejn stabilixxew attivisti reliġjużi u tal-politika kummerċjali fi Brussell fejn kważi daqs kemm kienu fil-mira tal-kampanji daqs l-istituzzjonijiet tal-UE nfushom. Xi wħud min-netwerks li jiżviluppaw madwar ECI mbagħad jiġu stabbiliti, u b’hekk jikkontribwixxu biex l-ambjent tad-diskussjoni jsir aktar divers.

Figura 1 Informazzjoni privileġġata — sfida minn barra għal madwar 5 kampanja: Wieħed mill-Istati Uniti, riġidità lejn l-Ilma, Inwaqqfu t-TTIP, il-Pluraliżmu tal-Midja u Wake Europe

L-ECI qed tikkontribwixxi wkoll biex id-dibattiti ta’ politika jsiru eqreb lejn dawk li qed iseħħu fl-isferi pubbliċi tal-UE. Waħda mill-konsegwenzi hija li l-kwistjonijiet polarizzanti li jqumu fid-dibattiti pubbliċi nazzjonali qed jiġu Ewropej ukoll b’mistoqsijiet bħall-projbizzjoni tal-prostituzzjoni, id-drogi legalizzati jew l-abort diġà msemmi li qed jinħakmu permezz tal-ECI. Minkejja li n-nuqqasijiet istituzzjonali msemmija tal-ECI s’issa żammew is-suġġett ta’ dawn l-inizjattivi milli jissarrfu f’dibattiti ta’ politika sostanzjali, dan qed jikkontribwixxi biex it-tfassil tal-politika tal-UE joqrob lejn dibattiti aktar politiċizzati. Dan mhuwiex tajjeb jew ħażin fih innifsu, iżda jista’ jikkontribwixxi biex il-konnessjonijiet u l-kampanji transnazzjonali jsiru aktar fattibbli milli kien il-każ qabel.

L-ECI qed tikkontribwixxi biex tressaq id-dibattiti ta’ politika tal-UE eqreb lejn l-isferi pubbliċi fil-livell lokali billi tipprovdi mezz għal gruppi li jistgħu jressqu kwistjonijiet politiċizzati fi Stati Membri differenti għall-attenzjoni tal-istituzzjonijiet tal-UE. S’issa dan għadu ma ssarrafx f’tfassil ta’ politika ġdida; u din il-forma ta’ politiċizzazzjoni mhux neċessarjament tkun ta’ benefiċċju għall-UE. Tista’ pjuttost tikkontribwixxi biex tiddereġih jekk b’mod sistematiku tispiċċa tinqasam minkejja li tirnexxi l-IĊE.

Il-politiċizzazzjoni tal-kwistjonijiet tal-UE mhijiex ikkawżata mill-ECI, u lanqas mhi se tinbidel minħabba xi riforma istituzzjonali. Iżda l-UE tista’ tkun trid tiżgura li din l-għodda tgħodd għal dawk li jistgħu jkunu jridu jappoġġaw proposti ta’ politika b’opportunità li jinstemgħu f’fora istituzzjonali b’miżura ta’ appoġġ fl-isfera pubblika fil-forma ta’ 1 miljun firma. Fid-diskussjonijiet ta’ riforma l-istituzzjonijiet tal-UE ddeċidew li ma jagħtux aktar vuċi lill-promoturi fir-riżultat — li jista’ jkun legalment diffiċli jew impossibbli — iżda jista’ jkun li jkunu jridu jikkunsidraw alternattiva: tnaqqis fl-ispiża tal-falliment.