Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες! Ας οδεύσουμε προς μια γεωργία φιλική προς τις μέλισσες για ένα υγιές περιβάλλον

Η πρωτοβουλία «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες! Ας οδεύσουμε προς μια γεωργία φιλική προς τις μέλισσες για ένα υγιές περιβάλλον» κατάφερε να συγκεντρώσει 1,05 εκατομμύρια επαληθευμένες δηλώσεις υποστήριξης και να φτάσει τα ελάχιστα κατώτατα όρια σε 11 κράτη μέλη. Η πρωτοβουλία καταχωρίστηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2019 και η περίοδος συγκέντρωσης υπογραφών ξεκίνησε την ίδια ημέρα. Η πρωτοβουλία καλεί την Επιτροπή να προτείνει νομικές πράξεις για τη σταδιακή κατάργηση των συνθετικών φυτοφαρμάκων έως το 2035, την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και τη στήριξη των γεωργών κατά τη μετάβαση αυτή. Η περίοδος συγκέντρωσης παρατάθηκε κατά ένα έτος, έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2021, ώστε να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις που είχε η πανδημία COVID-19 στην εκστρατεία [σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/1042, την απόφαση C(2020) 9226 και την απόφαση C(2021) 1121].

Η πρωτοβουλία έχει 3 στόχους:

• σταδιακή μείωση των συνθετικών φυτοφαρμάκων στη γεωργία της ΕΕ κατά 80 % έως το 2030, με πρώτα τα πλέον επικίνδυνα εξ αυτών, με στόχο να επιτευχθεί η πλήρης κατάργησή τους·
• αποκατάσταση των φυσικών οικοσυστημάτων στις αγροτικές περιοχές, ώστε η γεωργία να καταστεί καταλύτης για την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας· 
• μεταρρύθμιση της γεωργίας με την παροχή προτεραιότητας στη διαφοροποιημένη και βιώσιμη γεωργία μικρής κλίμακας, την υποστήριξη της ταχείας αύξησης των αγροοικολογικών και βιολογικών πρακτικών, καθώς και τη διευκόλυνση της ανεξάρτητης επιμόρφωσης που βασίζεται στους γεωργούς και της ανεξάρτητης έρευνας σχετικά με τη γεωργία χωρίς φυτοφάρμακα και ΓΤΟ. 

Μετά την ολοκλήρωση του σταδίου συγκέντρωσης υπογραφών, η πρωτοβουλία προχώρησε στη διαδικασία επαλήθευσης των δηλώσεων υποστήριξης. Στη συνέχεια, η πρωτοβουλία υποβλήθηκε επίσημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 7 Οκτωβρίου 2022 (ανακοίνωση Τύπου). Η Επιτροπή δημοσίευσε την ανακοίνωση με την οποία απαντά στην πρωτοβουλία αυτή στις 5 Απριλίου 2023.

Πανευρωπαϊκή συμμαχία ΜΚΟ

Η συνένωση δυνάμεων της υφιστάμενης συμμαχίας ΜΚΟ (πάνω από 200 ΜΚΟ σε ολόκληρη την Ευρώπη), καθώς και η συνεργασία με νέους εταίρους που διέθεταν σημαντικές δυνατότητες κινητοποίησης στην τελική ευθεία.

Προσήλωση των εταίρων

Η προσήλωση των εταίρων που επέμειναν για δύο χρόνια παρά τις εξωτερικές δυσκολίες και πρόσφεραν θετική ενέργεια σε κάθε συνεδρίαση.

Τακτικές συνεδριάσεις διοργανωτών

Η τήρηση εβδομαδιαίας τηλεδιάσκεψης με όλους τους διοργανωτές και τις διοργανώτριες για ολόκληρη την περίοδο των δύο ετών (παρατάσεις λόγω της πανδημίας).

Προετοιμασία

Οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες της πρωτοβουλίας «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» διέθεταν σημαντική πείρα στη διοργάνωση μιας Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών, καθώς ορισμένοι και ορισμένες εξ αυτών είχαν διοργανώσει επιτυχώς την πρωτοβουλία «Απαγόρευση της γλυφοσάτης», η οποία συγκέντρωσε 1 070 865 υπογραφές. Η εν λόγω πρότερη εμπειρία ήταν επωφελής για τους διοργανωτές και τις διοργανώτριες κατά την προετοιμασία και την υλοποίηση αυτής της νέας πρωτοβουλίας.

Η δημιουργία ενός δικτύου εταίρων ήταν απαραίτητη για την επιτυχία αυτής της πρωτοβουλίας. Οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες ξεκίνησαν με έναν στενό κύκλο 10 ΜΚΟ από διαφορετικές χώρες και κάθε οργάνωση ήταν επιφορτισμένη με την εξεύρεση άλλων ΜΚΟ για την υποστήριξη της πρωτοβουλίας. Τελικά, η πρωτοβουλία υποστηρίχθηκε, σε διαφορετικό βαθμό, από περισσότερες από 200 περιβαλλοντικές ΜΚΟ, οργανώσεις γεωργών και μελισσοκόμων, φιλανθρωπικά και επιστημονικά ιδρύματα κατανεμημένα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, η εξασφάλιση της ενεργής στήριξης της πρωτοβουλίας από τις ΜΚΟ αποτέλεσε πρόκληση. Οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες τα κατάφεραν προσκαλώντας τις ΜΚΟ που στήριζαν την πρωτοβουλία στις τακτικές διαδικτυακές συνεδριάσεις στις οποίες διαμορφώθηκε η στρατηγική της εκστρατείας. Η πρωτοβουλία «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» υποστηρίχθηκε από ΜΚΟ όπως οι Bee Life, Générations Futures, Global 2000, Umweltinstitut München, Pesticide Action Network – PAN Europe και Romapis. 

Η δημιουργία διαδικτυακής παρουσίας αποτέλεσε επίσης σημαντικό μέρος της επικοινωνιακής στρατηγικής της πρωτοβουλίας. Οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες δημιούργησαν έναν πολύγλωσσο ιστότοπο με τηλεφορτώσιμα διαδικτυακά εργαλεία υποστήριξης, όπως έντυπα για τη συγκέντρωση υπογραφών, επιστολές για γείτονες και φίλους, φυλλάδια, αφίσες, αυτοκόλλητα και βίντεο. Η διαδικασία δημιουργίας του ιστότοπου και των εργαλείων υποστήριξης, καθώς και η διαδικασία μετάφρασής τους, ήταν χρονοβόρα και είχε ως αποτέλεσμα οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες να αναβάλουν την επίσημη ημερομηνία έναρξης της συγκέντρωσης κατά περίπου έξι εβδομάδες. Οι διοργανωτές απέκτησαν επίσης διαδικτυακή παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Twitter (1 799 ακόλουθοι), Instagram (2 746 ακόλουθοι) και Facebook (3 000 ακόλουθοι).

Συγκέντρωση χρηματοδότησης και πόροι

Συνολικά, οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες της πρωτοβουλίας «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» συγκέντρωσαν στήριξη και κονδύλια ύψους 282 858 ευρώ. 

Πηγές χρηματοδότησης (€)

 Σημείωση: Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη στήριξη και τη χρηματοδότηση της πρωτοβουλίας «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» είναι διαθέσιμες στη σελίδα της πρωτοβουλίας «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» στο μητρώο ΕΠΠ. Είναι υποχρεωτική η αναφορά μόνο των συνεισφορών άνω των 500 ευρώ ανά χορηγό.

Στρατηγική της εκστρατείας και σχέδιο συγκέντρωσης υπογραφών

Αρχικά, οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες είχαν προγραμματίσει ένα κίνημα βάσης για τη συλλογή υπογραφών με άμεση επαφή με τους πολίτες στον δρόμο για την ενίσχυση του κινήματος και τη «συμβολή στην επειγόντως αναγκαία κοινωνική αλλαγή και μετάβαση». Τελικά, λόγω της πανδημίας, χρειάστηκε να αναθεωρήσουν τη στρατηγική τους. 

Από την αρχή, η εκστρατεία «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» αποφάσισε να συγκεντρώσει υπογραφές από όλες τις χώρες της ΕΕ, αντί να επικεντρωθεί σε λίγες μόνο χώρες. Ωστόσο, οι δυσκολίες που προκλήθηκαν από την πανδημία ανάγκασαν τους διοργανωτές και τις διοργανώτριες να επανεξετάσουν αυτή τη στρατηγική. Οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες κατάφεραν να συγκεντρώσουν υπογραφές σε χώρες όπου οι ίδιοι και οι ίδιες ή οι εταίροι του δικτύου τους είχαν ισχυρή παρουσία. Δεδομένου του διακρατικού χαρακτήρα του μέσου, η ενεργός παρουσία σε πολλές χώρες και ο ρόλος των εταίρων του δικτύου και των εθελοντών και εθελοντριών ήταν καίριας σημασίας για την εκστρατεία. 

Παρόλο που οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες αρχικά ήθελαν να δημιουργήσουν μια ισχυρή εκστρατεία βάσης και να μιλήσουν απευθείας με τους πολίτες, συνειδητοποίησαν ότι, λόγω της πανδημίας, οι περισσότερες υπογραφές θα συγκεντρώνονταν διαδικτυακά και όχι σε χαρτί. Η πρωτοβουλία «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» χρησιμοποίησε ένα ατομικό διαδικτυακό σύστημα συγκέντρωσης. Η πανδημία και οι συγκεκριμένοι φόβοι που συνδέονται με αυτήν έθεσαν επίσης τις ανησυχίες πολλών ανθρώπων σχετικά με την προστασία της βιοποικιλότητας και του κλίματος σε δεύτερη μοίρα. Στην αρχή, οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες δεν μπορούσαν να βρουν μια αποτελεσματική στρατηγική για την πλήρη υπέρβαση αυτών των εμποδίων. Κατά συνέπεια, η συγκέντρωση υπογραφών έγινε δυσκολότερη και επιβραδύνθηκε. Ωστόσο, με την παράταση της περιόδου συγκέντρωσης υπογραφών και με τη βοήθεια του δικτύου εταίρων τους, οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες μπόρεσαν να ξεπεράσουν αυτό το εμπόδιο.

Διαδικασία συγκέντρωσης και επαλήθευσης υπογραφών

Συνολικά, μετά την παράταση, η πρωτοβουλία συγκέντρωσε 1,18 εκατομμύρια υπογραφές σε 27 κράτη μέλη της ΕΕ, εκ των οποίων το 89 % θεωρήθηκε έγκυρο από τις εθνικές αρχές. Στις 7 Οκτωβρίου 2022 οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες υπέβαλαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα πιστοποιητικά που αποδεικνύουν τη συγκέντρωση 1 054 973 επαληθευμένων δηλώσεων υποστήριξης. Με το στάδιο αυτό ξεκίνησε η 6μηνη περίοδος εξέτασης. 

Η διατήρηση της εκστρατείας στην επικαιρότητα και η διατήρηση του ενδιαφέροντος των πολιτών για την πρωτοβουλία σε υψηλά επίπεδα ήταν ζωτικής σημασίας κατά τη διάρκεια της περιόδου υποβολής. Οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες συνέταξαν πολυάριθμες ανοικτές επιστολές προς τους εκπροσώπους των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και διοργάνωσαν συναντήσεις με φυσική παρουσία. Συντόνισαν επίσης συνέντευξη Τύπου με την IFOAM Organics Europe για να προωθήσουν τις προτάσεις αυτής της πρωτοβουλίας και να συζητήσουν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής όσον αφορά τη μείωση των φυτοφαρμάκων. Οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες αυτής της εκστρατείας είναι αποφασισμένοι και αποφασισμένες να αυξήσουν αυτές τις δραστηριότητες στο μέλλον, ώστε να πιέσουν για αλλαγές και να προωθήσουν τη μείωση των φυτοφαρμάκων στην ΕΕ. 

Αριθμός δηλώσεων υποστήριξης που συγκέντρωσε η πρωτοβουλία «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» ανά κράτος μέλος

Τα πράσινα «τικ» στον χάρτη δείχνουν τα κράτη μέλη της ΕΕ στα οποία συμπληρώθηκε επιτυχώς το ελάχιστο απαιτούμενο όριο υπογραφών για την υποστήριξη της πρωτοβουλίας. Η πρωτοβουλία «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» έφτασε τα ελάχιστα απαιτούμενα όρια σε 11 κράτη μέλη. Ο πλήρης κατάλογος με τις δηλώσεις υποστήριξης της πρωτοβουλίας «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» διατίθεται στη σελίδα της πρωτοβουλίας «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» στο μητρώο ΕΠΠ.

Επίσημη υποβολή και συναντήσεις με την Επιτροπή

Μετά την επίσημη υποβολή της πρωτοβουλίας στις 7 Οκτωβρίου 2022, οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες συναντήθηκαν στις 25 Νοεμβρίου 2022 με τις Ευρωπαίες επιτρόπους Βιέρα Γιούροβα, αντιπρόεδρο αρμόδια για θέματα Αξιών και Διαφάνειας, και Στέλλα Κυριακίδου, επίτροπο Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων (βλ. δελτίο Τύπου). Στις 15 Δεκεμβρίου 2022 η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή εξέδωσε τη γνωμοδότησή της σχετικά με την πρωτοβουλία (βλ. γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ).

Δημόσια ακρόαση ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Στις 24 Ιανουαρίου 2023 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πραγματοποίησε δημόσια ακρόαση σχετικά με την πρωτοβουλία «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» (δημόσια ακρόαση· βλ. δελτίο Τύπου). Οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες παρουσίασαν τους στόχους της πρωτοβουλίας και συνομίλησαν με τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (στιγμιότυπα από την ακρόαση του ΕΚ). Την ίδια ημέρα με τη δημόσια ακρόαση, στις 24 Ιανουαρίου 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη «Νέα συμφωνία για τους επικονιαστές» για την αντιμετώπιση της ανησυχητικής μείωσης των άγριων εντόμων-επικονιαστών στην Ευρώπη, με την οποία αναθεωρείται η πρωτοβουλία της ΕΕ για τους επικονιαστές του 2018 (βλ. δελτίο Τύπου). Στις 16 Μαρτίου 2023 η πρωτοβουλία «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» συζητήθηκε στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (βλ. μαγνητοσκοπημένο βίντεο).

Επίσημη απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Στις 5 Απριλίου 2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία περιγράφονται οι δράσεις της ως απάντηση στην ΕΠΠ «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαιρέτισε την πρωτοβουλία και υπογράμμισε τη σημασία της, δεδομένου ότι οι αλληλένδετες κρίσεις της κλιματικής αλλαγής, της ρύπανσης και της απώλειας βιοποικιλότητας αποτελούν εντεινόμενες προκλήσεις για τη γεωργία και την επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης. Στην ανακοίνωση εξετάστηκε καθεμία από τις προτάσεις της πρωτοβουλίας χωριστά με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της (βλ. δελτίο Τύπου). Ειδικότερα, η Επιτροπή έδωσε προτεραιότητα στην έγκριση και την εφαρμογή της πρότασης κανονισμού σχετικά με την ορθολογική χρήση των φυτοφαρμάκων και της πρότασης νομοθετήματος για την αποκατάσταση της φύσης που βρίσκονται επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, σε συνδυασμό με την αποτελεσματική εφαρμογή της κοινής γεωργικής πολιτικής.

Σε απάντηση στην ανακοίνωση της Επιτροπής, οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες υποστήριξαν την έκκληση της Επιτροπής προς τους συννομοθέτες (το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο) να καταλήξουν σύντομα σε φιλόδοξες συμφωνίες σχετικά με τις νομοθετικές προτάσεις της που θα μετουσιώσουν τη φιλοδοξία των πολιτών σε νομοθεσία. Επιπλέον, οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες ενθάρρυναν τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων πολιτών και επιστημόνων στη διαδικασία έως ότου επιτευχθούν οι στόχοι, και δηλώνουν ότι η πρωτοβουλία «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» απέχει πολύ από την ολοκλήρωσή της (βλ. δελτίο Τύπου). Ο επίτροπος Σινκέβιτσιους και εκπρόσωποι των εμπλεκόμενων γενικών διευθύνσεων παρουσίασαν την απάντηση της Επιτροπής στους διοργανωτές και στις διοργανώτριες στο πλαίσιο συνεδρίασης στις 25 Απριλίου 2023. 

Μην το βάζετε ποτέ κάτω! 

Να είστε προετοιμασμένοι ότι η οργάνωση και η υλοποίηση μιας πρωτοβουλίας μπορεί να είναι ένα μακρύ και κοπιαστικό ταξίδι. 

Αφιερώστε χρόνο για να προετοιμαστείτε προσεκτικά

Η καλή προετοιμασία είναι απαραίτητη για να επιτύχετε.

Μιλήστε με άλλους

Προσεγγίστε έμπειρους διοργανωτές και ενδιαφερόμενα μέρη που έχουν εμπειρία με την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών. Η συμβολή τους μπορεί να είναι πολύτιμη.

Αν έχετε αμφιβολίες σχετικά με την πρωτοβουλία σας, ρωτήστε τους ειδικούς μας!

Πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με την πρωτοβουλία «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» είναι διαθέσιμες στη σελίδα της πρωτοβουλίας στο μητρώο ΕΠΠ.

Δείτε περισσότερο υλικό καθοδήγησης από τους διοργανωτές και τις διοργανώτριες της πρωτοβουλίας «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!»