Europejska inicjatywa obywatelska – przeszkody w komunikacji?

Niedawno osiągnięto porozumienie polityczne w sprawie nowych przepisów dotyczących europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Zmiany, które opierają się na doświadczeniach z inicjatyw rozpoczętych od czasu ich wprowadzenia oraz na informacjach zwrotnych od ich inicjatorów i promotorów, obejmują szereg pożądanych ulepszeń i pewne ograniczenia. Na tym stanowisku zajmę się możliwościami i ograniczeniami związanymi z informowaniem o inicjatywie w celu zbierania podpisów.

Aby inicjatywa okazała się skuteczna, szybko potrzebna jest szeroka reklama: każdy zagubiony miesiąc oznacza, że na każdy pozostały dzień wymagany jest o 8 % więcej podpisów.

Dotychczas system zbierania podpisów musiał być poświadczony przez organ ds. bezpieczeństwa informacji w kraju, w którym znajduje się system. W wielu przypadkach utworzenie i audyt systemu mogły rozpocząć się dopiero po zarejestrowaniu inicjatywy przez Komisję Europejską.

Audyt dotyczący certyfikacji trwa do miesiąca, co przełożyło się na utratę czasu na zbieranie podpisów oraz na wyszukiwanie organizacji i prasy na ich rozpowszechnianie, ponieważ proces ten można było rozpocząć dopiero po udostępnieniu systemu zbierania podpisów.  

Zgodnie z nowymi przepisami okres zbierania deklaracji nie rozpoczyna się automatycznie w momencie rejestracji, ale może zostać przesunięty o sześć miesięcy, co daje czas na przygotowania.

Zgodnie z poprzednimi przepisami do oficjalnego uruchomienia inicjatywy potrzebne było siedem osób. Okazało się, że wszystkie udane inicjatywy były wspierane przez organizacje, a niektóre uzyskały poparcie kilku rządów.

Pojawiły się pogłoski, że można to postrzegać jako umożliwiające udział organizacji w gronie inicjatorów. Rodzi to pytanie, czy inicjatywa ma na celu umożliwienie obywatelom aktywnego uczestnictwa w procesie demokratycznym, czy też daje istniejącym organizacjom inny kanał lobbowania europejskich prawodawców. W rzeczywistości niektóre organizacje pozarządowe zdały sobie sprawę z tego, że sponsorowały udane inicjatywy.

Ponadto nowe przepisy dotyczące europejskich inicjatyw obywatelskich umożliwiają organizatorom jedynie ustanowienie podmiotu prawnego wyłącznie w celu zarządzania inicjatywą. Nie uwzględnia to roli organizacji pozarządowych, lecz zachowuje rolę poszczególnych obywateli.

Na jakie wsparcie organizatorzy mogą liczyć podczas ogłaszania swojej inicjatywy? Instytucje europejskie czują się neutralne, nawet jeśli cele inicjatywy są proeuropejskie.

Komisja finansuje jednak forum europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Forum jest prowadzone przez kilka organizacji i pomaga w opracowywaniu wskazówek i metod, w tym w zakresie kampanii.

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny posiada również zespół wsparcia i organizuje doroczną „ECI-day”. Organizacje te pozostają jednak w „bańce ECI” i w związku z tym ich pomoc nie jest istotna dla dotarcia do szerszego grona odbiorców.

Ich pomoc w dzieleniu się doświadczeniami mogłaby być jednak przydatna. Interesującym aspektem nowych przepisów jest wymóg, aby państwa członkowskie ustanowiły punkty kontaktowe w celu zapewnienia grupom organizatorów bezpłatnych informacji i pomocy.

Uważam, że w interesie całej Europy leży tworzenie platform, aby docierać do szerokiego grona obywateli europejskich w celu promowania bieżących inicjatyw, przy jednoczesnym zachowaniu neutralności w odniesieniu do ich treści.