Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών — εμπόδια στην επικοινωνία;

Πρόσφατα επιτεύχθηκε πολιτική συμφωνία σχετικά με νέους κανόνες για την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών. Οι αλλαγές, οι οποίες βασίζονται στην εμπειρία των πρωτοβουλιών που ξεκίνησαν από την εισαγωγή τους και στην ανατροφοδότηση από τους υπευθύνους και τους φορείς προώθησης τους, περιλαμβάνουν αρκετές ευπρόσδεκτες βελτιώσεις και ορισμένους περιορισμούς. Στη θέση αυτή, θα ασχοληθώ με τις δυνατότητες και τους περιορισμούς της κοινοποίησης μιας πρωτοβουλίας για τη συγκέντρωση υπογραφών.

Για να είναι μια πρωτοβουλία επιτυχής, απαιτείται σύντομα ευρεία δημοσιότητα: κάθε μήνας που χάνεται σημαίνει ότι απαιτούνται 8 % περισσότερες υπογραφές για κάθε αριστερή ημέρα.

Μέχρι σήμερα, το σύστημα συλλογής υπογραφών έπρεπε να έχει πιστοποιηθεί από αρχή ασφάλειας των πληροφοριών της χώρας όπου φιλοξενείται το σύστημα. Σε πολλές περιπτώσεις, η δημιουργία και ο έλεγχος του συστήματος μπορούσε να ξεκινήσει μόνο μετά την καταχώριση της πρωτοβουλίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Με τον έλεγχο της πιστοποίησης να διαρκεί έως και ένα μήνα, αυτό μεταφράστηκε σε απώλεια χρόνου για τη συγκέντρωση υπογραφών και για την εξεύρεση οργανισμών και τον Τύπο για τη δημοσιοποίησή της, δεδομένου ότι η διαδικασία αυτή θα μπορούσε να ξεκινήσει μόνο μετά τη διαθεσιμότητα του συστήματος συλλογής υπογραφών.  

Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, η περίοδος συγκέντρωσης δεν αρχίζει αυτόματα κατά την καταχώριση, αλλά μπορεί να καθυστερήσει για έξι μήνες, παρέχοντας χρόνο για την προετοιμασία.

Σύμφωνα με τους προηγούμενους κανόνες, χρειάζονταν επτά άτομα για την επίσημη δρομολόγηση μιας πρωτοβουλίας. Έχει καταστεί σαφές ότι όλες οι επιτυχημένες πρωτοβουλίες υποστηρίχθηκαν από οργανώσεις — και ορισμένες μάλιστα έλαβαν την υποστήριξη πολλών κυβερνήσεων.

Υπήρξαν φήμες ότι αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι δίνει τη δυνατότητα στους οργανισμούς να συγκαταλέγονται μεταξύ των φορέων εκκίνησης. Ως εκ τούτου, τίθεται το ερώτημα κατά πόσον η πρωτοβουλία έχει ως στόχο να επιτρέψει στους πολίτες να συμμετέχουν ενεργά στη δημοκρατική διαδικασία ή αν παρέχει στις υφιστάμενες οργανώσεις έναν άλλο δίαυλο για την άσκηση πίεσης στους ευρωπαίους νομοθέτες. Πράγματι, ορισμένες ΜΚΟ βοήθησαν το γεγονός ότι έχουν χρηματοδοτήσει επιτυχημένες πρωτοβουλίες.

Τέλος, οι νέοι κανόνες για τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες πολιτών επιτρέπουν μόνο στους διοργανωτές να συστήσουν νομική οντότητα αποκλειστικά για τον σκοπό της διαχείρισης της πρωτοβουλίας. Αυτό δεν λαμβάνει υπόψη τον ρόλο των ΜΚΟ, αλλά διατηρεί τον ρόλο των μεμονωμένων πολιτών.

Σε ποια υποστήριξη μπορούν να βασιστούν οι διοργανωτές κατά τη δημοσιοποίηση της πρωτοβουλίας τους; Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα αισθάνονται υποχρεωμένα να είναι ουδέτερα, ακόμη και αν οι στόχοι μιας πρωτοβουλίας είναι φιλοευρωπαϊκούς.

Ωστόσο, η Επιτροπή χρηματοδοτεί το φόρουμ της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών. Το φόρουμ διοικείται από διάφορους οργανισμούς και βοηθά με συμβουλές και μεθόδους, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις εκστρατείες.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή διαθέτει επίσης ομάδα υποστήριξης και διοργανώνει ετήσια «ημέρα ΕΠΠ». Ωστόσο, οι οργανώσεις αυτές παραμένουν εντός της «φούσκας της ΕΠΠ» και, ως εκ τούτου, η βοήθειά τους δεν είναι σημαντική για την προσέγγιση ενός ευρύτερου κοινού.

Ωστόσο, η βοήθειά τους στην ανταλλαγή εμπειριών θα μπορούσε να είναι χρήσιμη. Μια ενδιαφέρουσα πτυχή των νέων κανόνων είναι ότι απαιτεί από τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν σημεία επαφής για την παροχή δωρεάν πληροφοριών και βοήθειας στις ομάδες διοργανωτών.

Πιστεύω ότι είναι προς το συμφέρον ολόκληρης της Ευρώπης να δημιουργηθούν πλατφόρμες που θα απευθύνονται σε ευρύ κοινό Ευρωπαίων πολιτών για την προώθηση εν εξελίξει πρωτοβουλιών, παραμένοντας παράλληλα ουδέτερες όσον αφορά το περιεχόμενό τους.