Demokracja uczestnicząca na rzecz Europy opartej na obywatelach: wyzwania i perspektywy

W dniach 9–10 sierpnia 2019 r. zespół europejskiej inicjatywy obywatelskiej wziął udział w festiwalu Arvamus w Paide (Estonia), aby spotkać się z obywatelami z pasją na temat polityki europejskiej i chętnie dowiedzieć się więcej o europejskiej inicjatywie obywatelskiej. Goście wzięli udział w dyskusji panelowej na temat demokracji uczestniczącej w UE oraz w szeregu innych działań mających na celu zwiększenie ich wiedzy na temat tego narzędzia.

„Europejska inicjatywa obywatelska: Demokracja uczestnicząca na rzecz Europy opartej na obywatelach”

Pod tytułem „Europejska inicjatywa obywatelska”: Demokracja uczestnicząca na rzecz Europy opartej na obywatelach”, eksperci europejscy i krajowi w dziedzinie demokracji uczestniczącej debatowali nad europejską inicjatywą obywatelską jako narzędziem uczestnictwa obywatelskiego; podobieństwa i różnice z estońską inicjatywą obywatelską oraz wyzwania, rozwiązania i najlepsze praktyki w zakresie demokracji uczestniczącej w Europie.

Debata moderowana przez Malla Hellama, dyrektora wykonawczego Open Estonia Foundation,

zebrane; György Schöpflin, były poseł do Parlamentu Europejskiego i sprawozdawca w sprawie rozporządzenia w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej; Pascal Herry, kierownik zespołu ds. europejskiej inicjatywy obywatelskiej w Komisji Europejskiej; Pirkko Valge, dyrektor generalny Good Deed Foundation; Marta Pardavi, współprzewodnicząca węgierskiego Komitetu Helsińskiego; Martin A. Noorkõiv, dyrektor generalny Fundacji Domus Dorpatensis, przewodniczący zarządu Good Citizen i członek rady sieci estońskich organizacji non-profit.

Co oznacza obywatelstwo UE i w jaki sposób instytucje UE zbliżają się do nich?

Znaczenie obywatelstwa europejskiego jest podstawowym elementem zrozumienia, czym jest demokracja uczestnicząca.  Pojęcie obywatela ma kluczowe znaczenie dla idei Unii Europejskiej; każdy obywatel państwa członkowskiego jest obywatelem UE. Instytucje europejskie dokładają wszelkich starań, aby przybliżyć obywateli i umożliwić im odgrywanie aktywnej roli w systemie polityki UE. Dotyczy to również funkcjonowania europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Na przykład Komisja Europejska przewodziła reformie tego narzędzia, aby stało się ono bardziej przyjazne dla użytkownika. Zacznie obowiązywać od stycznia 2020 r. Reforma ta obejmuje również fakt, że Parlament Europejski zapewni większą debatę na temat każdej udanej inicjatywy.

Demokracja uczestnicząca w Estonii i w UE: cechy charakterystyczne i wyzwania

Pirkko Valge (CEO Fundacji Dobrych Deedów) i Martin A. Noorkõiv (przewodniczący sieci estońskich organizacji non-profit) podkreślili, że państwa UE mają duże różnice historyczne pod względem praw człowieka i demokracji. Estonia ma niedawną historię aktywności obywatelskiej, a społeczeństwo obywatelskie stopniowo zaczyna podejmować działania. Obywatele estońscy są szczególnie zaangażowani w ochronę dzieci i zwierząt, a także edukację i środowisko.

Marta Pardavi, współprzewodnicząca węgierskiego Komitetu Helsińskiego, podkreśliła wyzwania związane z przeprowadzeniem masowej kampanii na rzecz europejskiej inicjatywy obywatelskiej, ponieważ wymaga ona zgromadzenia dużej liczby osób i podpisów. Prowadzenie kampanii internetowej za pośrednictwem mediów społecznościowych wiąże się również z pewnymi praktycznymi i prawnymi przeszkodami. W związku z tym istotną kwestią jest wprowadzenie przez Facebook bardzo rygorystycznych przepisów dotyczących promocji kampanii politycznych, co może mieć wpływ na możliwość promowania inicjatywy w internecie.

Porównała również sytuację w Estonii ze sprawą Węgier. Wyjaśniła, że chociaż Estonia i Węgry dysponują podobnymi instrumentami demokracji uczestniczącej, takimi jak referenda, zbieranie podpisów, internetowe narzędzia aktywizujące, kampanie finansowania społecznościowego, aktywizm na Węgrzech, na Węgrzech występują liczne przeszkody. Na przykład M. Pardavi wspomniała o „specjalnym podatku imigracyjnym”. Zasada ta stanowi, że każdy, kto chce publicznie rozmawiać lub dyskutować o imigracji, musi płacić podatek, ponieważ działalność jest uznawana za promocję imigracji.

Podsumowując, debata zakończyła się pytaniem: „Jak możemy zwiększyć udział obywateli w procesie demokratycznym?” Proponowana odpowiedź brzmiała, że obywatele muszą czuć się tak, jak polityka, nie jest „cieśna”, ale coś dobrego, by być częścią, a mobilizacja nigdy nie jest bezużyteczna, dopóki instytucje zobowiążą się do podjęcia konstruktywnego dialogu na temat obaw obywateli.