MEER INITIATIEVEN VOOR DE BURGERS VAN EUROPA

Het Europees burgerinitiatief heeft tot doel de EU democratischer, transparanter en burgervriendelijker te maken. Maar veel van de verwachtingen die oorspronkelijk waren gewekt over dit veelbelovende jonge instrument, blijven onbenut. Naast de vermeende bureaucratische obstakels en technische tekortkomingen van het instrument ontbreekt het aan de vereiste publiciteit om een echte impact te hebben. In de EU schrijven de media meer over het democratisch tekort dan over het Europees burgerinitiatief. Dit gebrek aan publiciteit vormt een belemmering voor een succesvolle betrokkenheid bij de beleidsvormingsprocessen van de EU op het werk.

Enkele maanden geleden heeft de Europese Commissie een hervormingsvoorstel ingediend waar velen al geruime tijd op aandringen. Het voorstel beoogt het volledige potentieel van het participatie-instrument te benutten door het voor burgers gemakkelijker te maken kwesties op de politieke agenda te plaatsen.

Tot slot meer publiciteit? Het Europees Parlement belooft zijn rol te zullen spelen

Het belangrijkste doel van het Europees burgerinitiatief is burgers in staat te stellen kwesties op de agenda op EU-niveau te plaatsen om bekendheid te geven aan het onderwerp in kwestie en meer effect te sorteren op politiek niveau. Een bewustmakingscampagne zal op zichzelf slechts een gering effect hebben, maar vereist een publiek debat over deze kwestie om tot concrete veranderingen te komen — dit geldt niet alleen in Brussel, maar in alle landen van de EU. Alle ogen hebben dan ook betrekking op het Europees Parlement om deze uitdaging aan te gaan.

Het Parlement is het centrale Europese forum waar de behoeften en zorgen van de burgers openlijk worden besproken. Het moet daarom een prominente rol spelen bij de follow-up van succesvolle Europese burgerinitiatieven. Het goede nieuws uit Brussel is dat het Parlement onlangs plannen heeft aangekondigd om een wijziging van zijn Reglement in te dienen om ervoor te zorgen dat openbare plenaire parlementaire debatten over succesvolle initiatieven kunnen worden gehouden.

Dit is een grote stap in de goede richting. Ook het Europees Parlement zelf zou baat hebben bij deze debatten — het heeft al te vaak te lijden gehad onder een gebrek aan media-aandacht in vergelijking met de Europese Commissie in de loop der jaren. Veel initiatieven richten zich echter op omstreden en controversiële kwesties en bieden de gelegenheid om het Europees burgerinitiatief onder de aandacht te brengen van zowel de burgers als het Europees Parlement zelf.

Het institutionele debat is gericht op participatie

Hoe ingrijpend de herziene verordening ook blijkt te zijn, het zal een kans bieden om de regels voor het Europees burgerinitiatief concreet te verbeteren. Dit zal ervoor zorgen dat de registratie en organisatie van het initiatief gemakkelijker en toegankelijker is voor elke EU-burger die van het instrument gebruik wil maken.

Maar het gaat om meer dan dat — voor de EU zou deze hervorming het begin kunnen zijn van een steeds opener en transparanter tijdperk, waar zij meer gewicht toekent aan nieuwe vormen van burgerparticipatie. Uiteindelijk zou dit kunnen leiden tot een nieuwe „participatiearchitectuur”, die de Europese burgers extra mogelijkheden voor participatie en betrokkenheid biedt. Het is niet alleen het Europees burgerinitiatief dat nog lang niet zijn volledige democratische potentieel heeft bereikt, het is ook de EU zelf!