Het Europees burgerinitiatief in de praktijk: lessen trekken uit eerdere en huidige ervaringen met het Europees burgerinitiatief

8 november 2018, 13: 30-17: 30 ′ Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in Frankrijk, Parijs

HetEuropees burgerinitiatief gaat door in heel Europa en maakte een pit stop in Parijs voor een halve dag durende workshop over het Europees burgerinitiatief om burgers te ontmoeten die actief zijn op het gebied van participatieve democratie. De workshop maakt deel uit van de roadshow van het Europees burgerinitiatief, die tot doel heeft de EU-burgers bewuster te maken van het instrument. Het stappenplan heeft al een bezoek gebracht aan Bulgarije, Litouwen, Polen en Tsjechië en zal eind 2018 stoppen in Portugal en Oostenrijk.

Het team van het Europees burgerinitiatief organiseerde een workshop voor het delen van kennis van een halve dag, waaraan vertegenwoordigers van eerdere en lopende initiatieven deelnamen. Het was een gelegenheid voor deelnemers die actief zijn op het gebied van de participatieve democratie, om deze vertegenwoordigers te ontmoeten en te leren van hun ervaringen met het Europees burgerinitiatief.

De workshop bestond uit drie delen: een quiz over het Europees burgerinitiatief, een paneldiscussie over het instrument en uitsplitsingssessies over praktische vragen in verband met het Europees burgerinitiatief.

De quiz werd uitgevoerd door Olga Kurpisz, vertegenwoordiger van de Europese Commissie. Tijdens de quiz heeft Olga Kurpisz vragen gesteld over de belangrijkste elementen van het instrument en de deelnemers in staat gesteld hun kennis van het Europees burgerinitiatief te testen. Olga Kurpisz wees ook op de verbeteringen die zijn voorgesteld in de hervorming van het Europees burgerinitiatief.

„Het Europees burgerinitiatief is meer dan een verzoekschrift”

De paneldiscussie die werd geopend door Léopoldine Charbonneaux, vertegenwoordiger van het initiatief „End the Cage Age”, sprak over de macht die het Europees burgerinitiatief aan EU-burgers geeft. Mevrouw Charbonneaux wil benadrukken dat het Europees burgerinitiatief veel meer is dan een verzoekschrift. Het creëert een echte betrokkenheid van burgers op nationaal en EU-niveau.

Vervolgens sprak ze over haar ervaring als vertegenwoordiger van een lopend burgerinitiatief. Zij besprak de uitdagingen en obstakels waarmee haar team en zijzelf worden geconfronteerd bij hun zoektocht naar 1 miljoen handtekeningen.  De grootste uitdaging die is vastgesteld, is de tijd. De organisatoren hebben een jaar de tijd om de drempel van 1 miljoen handtekeningen te bereiken. Léopoldine Charbonneaux legt uit dat de organisatoren de gehele duur van de campagne moeten doorstaan en de promotie-inspanningen het hele jaar door moeten voortzetten. „We mogen het enthousiasme van het begin van de campagne niet verliezen”, zei ze. De door haar voorgestelde oplossing is ervoor te zorgen dat er vooraf een goede organisatie komt, waarbij partners worden geïdentificeerd, het communicatiemateriaal wordt voorbereid, een website wordt ontwikkeld om handtekeningen te verzamelen enz. Om zoveel mogelijk mensen te bereiken, moet het werk zijn uitgestippeld.

Een andere uitdaging die mevrouw Charbonneaux noemt, is het aanpakken van het scepticisme van potentiële ondertekenaars. Sommige mensen zijn soms terughoudend om hun persoonsgegevens te delen, wat extra uitdagingen met zich meebrengt voor de organisatoren. De oplossing bestaat erin de juiste argumenten aan de tafel te brengen, een sterke uitleg en argumenten te geven om de ondertekenaars ervan te overtuigen.

„Het Europees burgerinitiatief is een kans om een boodschap naar voren te brengen en te worden gehoord”

Bernard Guille, vertegenwoordiger van het initiatief „STOP FRAUD en misbruik van EU-FUNDS” was de volgende spreekbuis tijdens de paneldiscussie. Bernard Guille richtte zijn toespraak op de uitdagingen in verband met het verzamelen van handtekeningen en de gekozen oplossingen.

Een van de door hem naar voren gebrachte elementen is het rechtskader waarbinnen een initiatief de basis moet vinden. Het is soms moeilijk om de rechtsgrondslag van een initiatief te begrijpen en vast te stellen. Hij legt uit dat het voor veel EU-burgers, die niet op de hoogte zijn van de bevoegdheden van de Europese Commissie en het EU-recht in het algemeen, moeilijk kan zijn om een rechtsgrondslag te vinden en zelfs of de Commissie bevoegd is om op een specifiek gebied op te treden.

Bernard Guille benadrukt dat het interessant en nuttig zou zijn om organisatoren van het Europees burgerinitiatief juridische hulp te bieden. Olga Kurpisz voegde hieraan toe dat juridisch advies kan worden ingewonnen via het Forum van het Europees burgerinitiatief.

De heer Guille legt ook de nadruk op de impact die een initiatief kan hebben. Hij legt uit dat wat op EU-niveau wordt gedaan niet hetzelfde is als wat op lokaal niveau wordt gedaan. Het Europees burgerinitiatief stelt EU-burgers in staat om samen te komen en te werken aan Europese beleidsmaatregelen die van invloed zijn op hun dagelijks leven op nationaal niveau. Dit instrument is „een gelegenheid om een boodschap naar voren te brengen en te worden gehoord”. Bernard Guille beëindigde zijn toespraak met de opmerking dat een burgerinitiatief, ook al is het niet succesvol, het mogelijk maakt een beweging op te starten en de bal rond een idee te laten draaien, dat dan zijn eigen koers zal volgen.

„Het Europees burgerinitiatief creëert een Europese synergie”

De paneldiscussie werd afgesloten door Anne-Marie Perret, vertegenwoordiger van het succesvolle initiatief „Right2Water”, een van de 4 initiatieven die de drempel van 1 miljoen handtekeningen hebben bereikt. Mevrouw Perret deelt haar campagneervaring en legt uit dat het een lange en ingewikkelde reis is die kan leiden tot „een echte Europese synergie”. Zij legde uit dat het instrument een vorm van „militarisering” is, waarvoor de betrokkenheid van de burgers vereist is om samen te strijden voor een gemeenschappelijk doel, ook al is het resultaat niet wat men hoopte.

 Anne-Marie Perret legde uit dat het voor het bereiken van zijn doel belangrijk is om goed voorbereid te zijn, omringd te worden door professionals die op de hoogte zijn van politiek, recht, administratieve procedures enz. en dat men klaar moet zijn om contact op te nemen met externe actoren die de resultaten van een initiatief kunnen beïnvloeden, zoals lobby’s. Zij deelde dat zij tijdens hun campagne te maken hadden met lobby’s die hun boodschap moesten verzwakken. Om dit tegen te gaan adviseert ze om sterke partnerschappen te creëren met invloedrijke organisaties, die de organisatoren via hun netwerk kunnen vervoeren en, bovenal, hun instrumenten kunnen gebruiken om het effect van de boodschap te vergroten. 

Samen ervaringen en kennis delen

De paneldiscussie werd gevolgd door drie uitsplitsingssessies onder de titel „Europees burgerinitiatief in de praktijk: hoe delen we kennis over wat werkt?”.

Hoe kunt u geld aantrekken voor uw campagne? (Moderator: Bernard Guille)

Aangezien de uitsplitsingssessies niet worden toegewezen, staat het elke deelnemer helaas vrij om te kiezen welk onderwerp hij wenst, zodat deze sessie niet door de deelnemers werd bijgewoond. De gespreksleider van de uitsplitsingssessie en de gespreksleider van de workshop namen deel aan en bespraken belangrijke kwesties over het onderwerp. 

Hoe kunt u partners zoeken om uw initiatief en campagne te ondersteunen? (Moderator: Anne-Marie Perret)

De groep noemde bewustmaking de belangrijkste uitdaging bij het zoeken naar partners. De belangrijkste oplossingen die zij tijdens hun discussie hebben ontwikkeld, waren:

• Een gemeenschappelijke reeks waarden te creëren om burgers en consumenten te kunnen bereiken (in het geval van water);
• Een netwerk op te zetten (geen lobby) dat actoren met verschillende achtergronden (burgers, liefdadigheidsinstellingen, ngo’s, enz.) samenbrengt;
• Het creëren van informatiecentra met geïdentificeerde partners, zodat zij de boodschap van het initiatief kunnen overbrengen.

De groep besprak vervolgens de rol van de leden van het Parlement. Ze legden uit dat organisatoren gebruik moeten maken van de invloed en het bereik van de leden van het Europees Parlement, alsook van hun steun en kennis, maar dat organisatoren er niet al te veel op moeten vertrouwen. Zij zijn niet de enige belangrijke partners die een verschil kunnen maken.

De groep heeft het idee ontwikkeld dat het raadzaam zou kunnen zijn een marktonderzoek uit te voeren alvorens een initiatief te lanceren om de wateren te testen en na te gaan of er belangstelling is in 7 tot 10 landen, waardoor het verzamelen van handtekeningen wordt vergemakkelijkt. Dit is bijna een economische benadering, maar kan zeer nuttig zijn om een succesvol initiatief te waarborgen. Op die manier kunnen de organisatoren zien of partners er belang bij zouden hebben om de boodschap bij hun netwerk te promoten.

De groep was het erover eens dat de beste aanpak niet noodzakelijkerwijs gericht is op de grote landen, waar de belangstelling groter kan zijn, maar waar de quota veel hoger zijn. Aanbevolen wordt zich te richten op kleine landen met kleinere quota. 

Het uiteindelijke idee van de groep is dat de partners aan het begin van de campagne moeten worden geïdentificeerd. De uitdaging is om de geloofwaardigheid van de commissie te tonen. Een manier om dit te doen is aan te tonen dat de organisatoren deel uitmaken van een groter netwerk (bijvoorbeeld: een Europese vereniging die andere verenigingen vertegenwoordigt).

Hoe kunt u uw burgerinitiatief promoten? (Moderator: Léopoldine Charbonneux)

De groep besloot zich te concentreren op het vinden van oplossingen voor deze kwestie door zeer praktische manieren te vinden om een initiatief te bevorderen, waaronder:

Het opzetten van een nieuwsbrief om het initiatief op lokaal niveau beter te promoten;

• De organisatoren moeten het digitale tijdperk waarin we leven ten volle benutten om een digitaal platform op te zetten.
• Het organiseren van bewustmakingsevenementen;
• Het opzetten van een netwerk van partners;
• Zelf initiatiefnemers van het initiatief te maken;
• Het identificeren van influencers;

De groep identificeerde vervolgens de uitdagingen waarmee de organisatoren van een initiatief worden geconfronteerd. Er werden twee belangrijke uitdagingen vastgesteld: 

• Duurt een heel jaar:

Het belangrijkste punt van zorg is de promotie-inspanningen gedurende een heel jaar te kunnen voortzetten en de dynamiek van het begin van de campagne niet te verliezen. De belangrijkste oplossing moet goed voorbereid zijn voordat het initiatief van start gaat. De sleutel is de ontwikkeling van een gestructureerd en gedetailleerd plan voor het hele jaar. Als de organisatoren goed voorbereid zijn, kunnen zij de termijn tegenhouden. Léopoldine Charbonneaux legde uit dat het zeer belangrijk is een goed marketingplan te hebben, solide argumenten te hebben ontwikkeld en partners te kunnen samenbrengen.

• Het bereiken van een breed scala aan burgers in plaats van een niche:

Het idee is hier niet alleen aandacht te besteden aan burgers die al belangstelling hebben getoond voor de boodschap van de campagne, maar een breder publiek te bereiken. Daartoe is het belangrijk de boodschap te vereenvoudigen, intelligent te communiceren met tegenstanders, het initiatief een internationale dimensie te geven.

Een ander belangrijk punt dat wordt genoemd, is het opbouwen van vertrouwen in het initiatief. Feiten, argumenten, gesprekken, debatten enz. 

De groep kwam met een driestappenconcept „Voorbereiden, samenbrengen en vertrouwen opbouwen”.