Ontwerp, bagage, impact: Het Europees burgerinitiatief 2.0 stimuleert burgerbetrokkenheid in de EU

De week van het Europees burgerinitiatief (16-20 november 2020) heeft een breed scala aan online-evenementen bijgewoond en heeft een groeiend enthousiasme onder de burgers getoond om meer te worden betrokken bij de vaststelling van de beleidsagenda van de Europese Unie. Het is de visie om een beter Europa tot stand te brengen dat ons samenbrengt en laat zien hoe het Europees burgerinitiatief bijdraagt tot de vorming van een Europese publieke ruimte, beleidsdebatten op Europees niveau diversifieert en belangrijke kwesties in de schijnwerpers zet.  

Tijdens de hele week bespraken institutionele vertegenwoordigers, leden van het maatschappelijk middenveld, burgers en organisatoren van eerdere en lopende initiatieven hoe het hervormde Europees burgerinitiatief (EBI) tot een succes kan worden gemaakt. Aan de zes thematische sessies werd deelgenomen door de verschillende aspecten van het instrument, van wat het EBI uniek maakt tot hoe een initiatief en campagne kunnen worden gelanceerd tijdens COVID-19. De organisatoren van eerdere en lopende initiatieven deelden hun waardevolle ervaring en de bereikte impact van hun campagnes en bevestigden nogmaals het unieke karakter van het EBI als instrument voor participerende democratie op EU-niveau.

Bekijk de volledige agenda van de Week van het Europees burgerinitiatief en bekijk de opnamen van de verschillende sessies

Hier vindt u een kort overzicht van de belangrijkste drie hoofdthema’s die het belangrijkst zijn geworden.

1. Waarom hebben we het Europees burgerinitiatief nodig?

De democratie staat voor uitdagingen, zoals polarisatie en radicalisering, waardoor het des te belangrijker is de burgers meer bij de besluitvorming te betrekken. Burgerbetrokkenheid is van cruciaal belang voor de EU — het is de enige manier om van de EU een gemeenschappelijk project voor iedereen te maken. De Europeanen moeten een actievere rol krijgen bij het stellen van prioriteiten om het beleid relevanter en beter geschikt te maken voor het beoogde doel.

Het EBI vergroot de legitimiteit van de EU, wat betekent dat mensen meer bewust moeten worden gemaakt van de mogelijkheden die het biedt.  Dit instrument voor participerende democratie stelt burgers niet alleen in staat hun bezorgdheid te uiten, maar ook oplossingen voor te stellen. Een dergelijke betrokkenheid leidt tot beleid dat beter is afgestemd op de behoeften van de burgers en beter door hen wordt ontvangen.

Ongeacht of zij al dan niet 1 miljoen handtekeningen bereiken, hebben initiatieven een impact op de vaststelling van de agenda op lokaal, nationaal en Europees niveau. Het EBI is niet alleen een instrument om wetgeving te wijzigen; het is ook een manier om de Europese polity te verdiepen door middel van betrokkenheid van de burgers. Via een EBI krijgen burgers de kans om maatschappelijke onderwerpen hoger op de politieke agenda te plaatsen.

Door zijn structuur is het echter een instrument dat niet geschikt is voor dagelijks gebruik. Om mensen dichter bij de instellingen te brengen, moeten zoveel mogelijk ruimten worden gecreëerd waar EU-burgers hun stem kunnen laten horen. Er zijn veel verschillende methoden van directe democratie, met name op lokaal niveau, zoals openbare raadplegingen, participatieve budgettering, burgervergaderingen, crowdsourcingplatforms, enz. Deze kunnen op EU-niveau worden aangepast, met dien verstande dat burgers niet alleen inspraak willen in de vaststelling van de agenda, maar ook in de besluitvorming zelf.

2. Wat te doen en niet te doen om te slagen?

Het proces begint met de beoordeling of het EBI het juiste instrument is om uw doelstellingen te verwezenlijken.

Nieuwe regels zijn van toepassing om het gebruiksvriendelijker te maken en het is belangrijk dat organisatoren zich vertrouwd maken met de regels en deze volgen om problemen op de weg te voorkomen.

Het is ook belangrijk gebruik te maken van alle beschikbare steun. Het EBI-forum is een groot samenwerkingsplatform met mogelijkheden om advies te krijgen en ideeën te bespreken met andere burgers. De atlas is intuïtief en makkelijk te gebruiken, Op de EBI-website is er een rubriek met veelgestelde vragen met veel informatie, die van groot belang is om er gebruik van te maken.

Als u een EBI lanceert, kun je dan klaar zijn voor een lange rit, aangezien het tijdrovend en tijdrovend is; daarom is voorbereiding vóór registratie van cruciaal belang.

Blijf voor een succesvolle start van een initiatief kort, eenvoudig en doelgericht. Een snapy slogan hebben — dit is essentieel om aandacht te trekken, zowel persoonlijk als online. Denk na hoe de titel van uw initiatief in andere talen zal worden vertaald.

Vraag de Commissie niet om wetgeving vast te stellen op een gebied waarvoor zij niet bevoegd is. Het is belangrijk na te gaan op welke wettelijke bepalingen in de EU-Verdragen u een beroep kunt doen. Zorg ervoor dat u over alle juridische documenten en teksten beschikt voordat u uw initiatief begint te registreren.

Hoewel er geen pasklare omvang is, zijn er algemene factoren die bijdragen tot het succes van een campagne:  de inzet van nationale coalities; de beschikbaarheid van personeel en financiële middelen en de selectie en aanmoediging van de betrokkenheid van partners. Start geen EBI tenzij u over het nodige personeel en de nodige middelen beschikt. Houd er ook rekening mee dat het belangrijk is om een noodplan te hebben voor het geval er iets misgaat of de inzamelnummers beginnen te dalen.

Een EBI kan niet succesvol zijn zonder de steun van andere organisaties. Ontdek wie anders aan hetzelfde onderwerp werkt. Door meer partners aan te trekken, zullen de inspanningen en middelen die u moet besteden, afnemen. De eigen verantwoordelijkheid voor het initiatief moet verder gaan dan een bestaande organisatie. Bouwen aan een tweesporennetwerk, met één niveau op EU-niveau en een replicatie daarvan op nationaal niveau. Voordat u van start gaat, moet uw fulltime team op EU-niveau en in de lidstaten operationeel zijn.

Communicatie is essentieel voor het welslagen van een initiatief. Mensen die zich inzetten voor belangenbehartiging moeten samenwerken met communicatieprofessionals om een doeltreffend bereik te waarborgen. Soms zijn de koeriers belangrijker dan de boodschap — het is van cruciaal belang dat u over geschikte persoonlijkheden/kanalen beschikt om uw boodschap te delen. Om de betrokkenheid van de burgers bij het instrument te vergroten, moeten alle EU-talen worden bereikt, moet gebruik worden gemaakt van toegankelijke en uitnodigende zinnen, moeten communicatiekanalen worden uitgebreid en moeten alle instrumenten in de toolbox worden gebruikt. Transnationale evenementen zullen van cruciaal belang zijn om netwerken tussen organisaties te vergemakkelijken.

Een website om uw initiatief te promoten is een must!

In een drukke digitale ruimte moeten de organisatoren een succesvolle digitale campagne zorgvuldig plannen. Bij campagnes moet gebruik worden gemaakt van eenvoudige taal, impactvolle beelden en boodschappen die zijn toegesneden op een bepaald publiek, in verschillende talen. Timing is belangrijk — kijk op de kalender van de belangrijkste data om uw campagne aan te sluiten.

U moet een duidelijk tijdschema hebben. Testen is belangrijk — zorg ervoor dat u kunt testen of een tactiek werkt en als het niet lukt — de test aan te passen. Zodra je de handtekeningen hebt verzameld, wordt je het nieuws, zodat je een positieve promotiecyclus krijgt.

3. Hoe kan het EBI als ervaring en als instrument worden verbeterd?

Meer bekendheid geven aan het Europees burgerinitiatief in heel Europa is van cruciaal belang! De Conferentie over de toekomst van Europa zal een perfecte gelegenheid zijn om dit te doen en de burgers te informeren over de manier waarop zij hun stem kunnen laten horen. De Europese Commissie en de nationale contactpunten kunnen contact opnemen met de ambassadeurs van het EBI over socialemediacampagnes, promotieactiviteiten en evenementen in de lokale gemeenschap om burgers te bereiken. Er moet voortdurend worden gecommuniceerd over het EBI buiten het kader van een individuele communicatiecampagne. Om een passie voor de politiek bij jongeren te verstikken voordat zij de kiesgerechtigde leeftijd hebben bereikt, moet sterk de nadruk worden gelegd op sociale media en nieuwe platforms om hen in een vroeg stadium met hen in contact te brengen en hun aandacht te behouden.

Er moet worden gezorgd voor zichtbaarheid en een goede follow-up door de Europese instellingen. Om de betrokkenheid te vergroten, is het belangrijk om de daaruit voortvloeiende impact aan te tonen, ook na een wetgevingshandeling en op de lange termijn. Hoewel het uiteindelijke doel is om veranderingen op EU-niveau teweeg te brengen, kunnen initiatieven ook leiden tot maatregelen op lokaal en regionaal niveau en dit mag niet worden onderschat.

In de context van COVID-19 zou de Commissie lopende initiatieven kunnen helpen met een nieuwe termijn voor het verzamelen van steunbetuigingen, indien nodig. Ook moet worden overwogen de gegevensvereisten in bepaalde lidstaten te verlagen en de leeftijd van de steun te verlagen tot 16 jaar om jongeren hierbij te betrekken.

Het EBI valt niet alleen onder de verantwoordelijkheid van de Commissie; het is een gedeelde verantwoordelijkheid van alle EU-instellingen, burgerorganisaties en nationale parlementen, die allemaal multiplicatoren kunnen zijn. Daarom moeten meer synergieën tot stand worden gebracht. Maatschappelijke organisaties kunnen het instrument in het algemeen helpen promoten door hun leden bewuster te maken. Organisatoren van initiatieven en regionale overheden moeten samenwerken om dezelfde doelstellingen na te streven en ideeën aan te dragen.

Bekijk de volledige agenda van de Week van het Europees burgerinitiatief en bekijk de opnamen van alle sessies