Noodsituatie op het gebied van water in Europa: Een burgerinitiatief vraagt om EU-maatregelen voor schoon en duurzaam water

De urgente realiteit: De wateruitdaging van Europa 

Meer dan 10 miljoen EU-burgers hebben nog steeds geen toegang tot veilig drinkwater. Droogte in zuidelijke regio's laat boeren worstelen, terwijl verwoestende overstromingen in Valencia, Polen of Oostenrijk de gemeenschappen overweldigen. Ondertussen gaat 20% van ons gedistribueerde water verloren als gevolg van lekken en wanbeheer. Het EBI voor een waterslim en veerkrachtig Europa gaat over het waarborgen van universele toegang tot schoon water, het investeren in duurzaam waterbeheer en het voorkomen van afval.

Water is de essentie van het leven, de vloeiende draad die ons verleden, heden en toekomst verbindt. Overal in Europa zijn gemeenschappen gevormd door water, rivieren, meren, zeeën en ingewikkelde netwerken van putten en kanalen die eeuwenlang beschavingen hebben ondersteund. Maar vandaag de dag staat deze fundamentele hulpbron onder enorme druk. 

Onlangs ben ik teruggekomen uit Sri Lanka, een land waar water verweven is in het dagelijks leven. Oude reservoirs, rijstvelden en kustwateren laten zien hoe diep water de beschaving vormt. In Fort Galle vertelde een gids me: “Het traceren van het erfgoed van Sri Lanka door het prisma van water is van vitaal belang om de uitdagingen van het heden en de toekomst te begrijpen.” Dit viel mij op als precies wat we met het EBI willen doen: ervoor zorgen dat water niet alleen wordt erkend als een milieukwestie, maar ook als een pijler van veerkracht, duurzaamheid en rechtvaardigheid.

Een waterslim en veerkrachtig Europa eisen

Het Europees burgerinitiatief (EBI) voor een waterslim en veerkrachtig Europa biedt burgers een kans om de toekomst van het waterbeleid vorm te geven. 

We eisen een volledige transformatie van de manier waarop Europa water regeert, beschermt en prioriteert. We hebben een EU nodig die stopt met het verspillen en slecht beheren van water, investeert in duurzame en innovatieve oplossingen en ervoor zorgt dat iedereen, ongeacht waar hij woont, toegang heeft tot schoon en veilig water.

Ons EBI versterkt de roep om een alomvattende EU-aanpak, waarbij waterzekerheid is ingebed in wetgeving en financieringsstrategieën. Zonder een gecoördineerde Europese inspanning zullen de ongelijkheden op het gebied van toegang en wanbeheer blijven toenemen. Geopolitieke realiteiten maken dit nog urgenter. Van woestijnvorming tot conflicten over watertoegang, wereldwijde stabiliteit hangt af van duurzaam waterbeheer. Europa moet het goede voorbeeld geven door ervoor te zorgen dat water een gemeenschappelijk goed blijft dat beschermd is tegen economische druk op korte termijn.

Lokale actie, wereldwijde impact: het opbouwen van waterbestendigheid 

Hoewel de zichtbaarheid van ons initiatief op EU-niveau is toegenomen, vindt er in de praktijk echte verandering plaats. Dat is waar we onze inspanningen op dit moment op richten: bewustmaking, het mobiliseren van lokale betrokkenheid en het opbouwen van een collectieve vraag naar actie die de EU-leiders dwingt waterveerkracht als topprioriteit te behandelen.

Ondanks de urgentie blijkt het verzamelen van handtekeningen een uitdaging te zijn. We brengen het gesprek over waterbestendigheid naar mensen overal ter wereld, niet alleen beleidsmakers, maar ook gemeenschappen, jongerengroepen, activisten en alledaagse burgers. Door middel van outreach aan de basis, betrokkenheid op nationaal niveau en samenwerking met netwerken in heel Europa zorgen we ervoor dat mensen begrijpen dat water een zaak van iedereen is, ongeacht hun achtergrond of beroep. Of het nu gaat om evenementen, sociale media, directe belangenbehartiging of lokale partnerschappen, we maken het duidelijk: Water verbindt ons allemaal, en het veiligstellen ervan is een gedeelde verantwoordelijkheid. 

We hebben onze campagne uitgebreid door samen te werken met organisaties die actief zijn op het gebied van milieurechtvaardigheid, betrokkenheid van jongeren en sociale rechtvaardigheid, en ervoor te zorgen dat de campagne resoneert in verschillende sectoren, waaronder klimaatactivisme, volksgezondheid, landbouw, stadsplanning, mensenrechten, onderwijs en sociale inclusie. Waterveerkracht is van invloed op voedselzekerheid, huisvesting, rampenparaatheid en economische rechtvaardigheid, waardoor het een probleem is dat zich over meerdere velden en gemeenschappen uitstrekt. Door contact te leggen met groepen van basisbewegingen tot internationale belangenbehartigingsnetwerken, zorgen we ervoor dat water niet alleen wordt gezien als een milieukwestie, maar als een fundamentele pijler van sociale en economische rechtvaardigheid. 

Een van onze meest doeltreffende benaderingen is om in alle talen te werken en de campagne zo toegankelijk mogelijk te maken voor burgers in heel Europa. We ontdoen ons actief van bureaucratische en technische taal om de campagne toegankelijk, boeiend en relevant te maken voor gewone mensen. In plaats van complexe beleidsvoorwaarden gebruiken we duidelijke, herkenbare boodschappen die de veerkracht van water verbinden met het dagelijks leven van mensen. 

In plaats van bijvoorbeeld te zeggen: “Wateroverwegingen integreren in de regelgevingskaders van de EU om de sectoroverschrijdende beleidscoherentie te vergroten”, zeggen we: “Water centraal stellen in het EU-beleid, zodat het wordt beschermd in de landbouw, steden en energiesystemen.”

Door ons te richten op de gevolgen in de praktijk in plaats van op institutionele formuleringen, zorgen we ervoor dat iedereen, niet alleen beleidsmakers, begrijpt waarom waterbestendigheid belangrijk is en waarom hun stem essentieel is.

Onze specifieke eisen: schoon water en krachtiger EU-beleid 

In ons initiatief wordt de Europese Commissie verzocht om:

• Zorg voor schoon water voor iedereen - of het nu in een grote stad of een landelijke gemeenschap is, elk huishouden, boerderij en bedrijf moet veilige, betrouwbare toegang tot water hebben.
• Sterker EU-beleid uitvoeren om watercrises aan te pakken - van droogte en vervuiling tot afbrokkelende infrastructuur, we hebben EU-leiderschap nodig om prioriteit te geven aan watergovernance in alle sectoren. 
• We willen een EU-brede verbintenis om een einde te maken aan waterafval en wanbeheer - meer dan 20% van ons water gaat verloren door lekken en inefficiënties, en schadelijke projecten die onze watervoorziening bedreigen, moeten stoppen.

“We hebben zoveel water om ons heen dat de aanwezigheid van drinkwater van goede kwaliteit vanzelfsprekend lijkt. En dat is natuurlijk niet het geval.” Zijn woorden herinneren ons eraan dat zelfs in regio’s waar water overvloedig lijkt, het niet altijd veilig of beveiligd is.

Sabrina heeft gezien hoe onbetrouwbare toegang tot water gemarginaliseerde gemeenschappen schaadt, waardoor waterschaarste een mensenrechtenkwestie wordt. 

Dit perspectief laat zien waarom er nu actie moet worden ondernomen!

Het Europees burgerinitiatief - de natuurlijke keuze voor de impact van burgers op het EU-beleid

Het EBI was de logische keuze voor deze campagne omdat het burgers directe invloed geeft op het EU-beleid. Onze beslissing werd gevormd door ons werk in het FLOW (Futures Lives with Oceans and Water) Horizon-project, dat benadrukte hoe diep mensen, met name jonge generaties, verbonden zijn met water. Door dat project zagen we een sterk verlangen naar structurele verandering in de manier waarop Europa zijn watervoorraden beheert. Het EBI stelt burgers in staat deze visie om te zetten in actie door wetswijzigingen te eisen. In tegenstelling tot verzoekschriften of raadplegingen vereist een EBI dat de Europese Commissie reageert en mogelijk nieuwe wetten initieert als een miljoen handtekeningen worden verzameld. Aangezien watergovernance een strategische prioriteit moet worden binnen de beleidsvorming van de EU, net als klimaat en energie, was dit instrument de meest doeltreffende manier om ervoor te zorgen dat de stem van de burgers op het hoogste niveau werd gehoord.

Op 22 maart is het Wereldwaterdag, een moment om na te denken over waterveiligheid en de acties die we moeten ondernemen. De Europese Commissie overweegt een Europese strategie voor waterveerkracht en er wordt input verzameld van alle belanghebbenden. Zoals commissaris Jessika Roswall in een interview voor Water News Europe opmerkt: “Water staat steeds meer onder druk en we kunnen het niet als vanzelfsprekend beschouwen. We moeten strategisch nadenken over deze hulpbron, net als op het gebied van energie.”

Waterveerkracht kan echter niet alleen door beleid worden bereikt. Het vereist een fundamentele verandering in de manier waarop wij, als samenlevingen, water bekijken en beheren. Ons EBI biedt burgers een manier om invloed uit te oefenen op deze agenda en aan te dringen op krachtiger EU-optreden. Dit houdt rechtstreeks verband met de Blue Deal van de EU, die tot doel heeft water centraal te stellen in het duurzaamheidsbeleid van Europa. 

De Europese Blue Deal is een plan van het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) om van water een topprioriteit in Europa te maken, net als klimaat en energie. Het doel is om watervoorraden te beschermen, tekorten en vervuiling te voorkomen en te zorgen voor eerlijke toegang tot schoon water voor iedereen. Het doel is om slim beleid te creëren dat gemeenschappen, bedrijven en de natuur helpt gedijen, zodat water verstandig wordt gebruikt voor de toekomst.

Dit gaat niet alleen over overheden of beleid. De watercrisis treft niet slechts een paar plaatsen. Het raakt ieder van ons, waar we ook wonen. Van overstromingen en droogtes tot vervuilde rivieren en vergrijzende infrastructuur, wateruitdagingen zijn de uitdagingen van iedereen. Maar met hulp van de burger kunnen we daar verandering in brengen.

Wij nodigen u uit om met ons mee te doen en te ondertekenen. Water is onze meest waardevolle hulpbron. Samen kunnen we Europa waterslim en veerkrachtig maken.

Bezoek hier dewebsite vanhet initiatief .  

Bekijk hier de officiële pagina van het initiatief. 

Externe links:

1. Europese Commissie – Oproep tot het indienen van bewijsstukken: Europese strategie voor waterveerkracht https://environment.ec.europa.eu/news/call-evidence-begins-eu-water-resilience-strategy-2025-02-04_nl
2. Verklaring van het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) over de Europese Blue Deal https://www.eesc.europa.eu/en/our-work/publications-other-work/publications/declaration-eu-blue-deal
3. Wereldwaterdag 2025 (Verenigde Naties) https://www.worldwaterday.org/
4. Artikel over weerbaarheid van water in Europa (Water News Europe) https://www.waternewseurope.com/work-on-water-resilience-strategy-has-finally-take-off/
5. Nederlands Artikel van André Hudepohl over het EBI https://www.vrijwilligerswerk.nl/nieuws+en+blogs/2988820.aspx?t=Europees-Burgerinitiatief-over-Water-jouw-handtekening-telt