Parlament Europejski zobowiązuje się do większej odpowiedzialności za działania następcze w związku z udanymi inicjatywami

Długa droga ku europejskiej inicjatywie obywatelskiej, która służy wszystkim

W dniu 5 lipca 2018 r. Parlament Europejski głosował w Strasburgu za decyzją o rozpoczęciu negocjacji z Radą w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Decyzji Parlamentu towarzyszyła ważna zapowiedź: György Schöpflin, poseł do Parlamentu Europejskiego odpowiedzialny w imieniu Parlamentu, zapowiedział, że zainicjuje zmianę własnych przepisów Parlamentu, tak aby zagwarantować, że udane inicjatywy obywatelskie będą zawsze omawiane przez Parlament na posiedzeniu plenarnym, oprócz wysłuchania publicznego z udziałem organizatorów, które zostało już przewidziane w obowiązującym rozporządzeniu. Zobowiązanie to stanowi ważny przełom w proponowanym nowym rozporządzeniu, ponieważ w ramach przeglądu do tej pory nie udało się rozwiązać krytycznego problemu postrzeganego braku politycznego wpływu udanych inicjatyw.  

Europejska inicjatywa obywatelska jest instrumentem o ogromnym potencjale, nie tylko dla poszczególnych obywateli lub organizacji społeczeństwa obywatelskiego – ponieważ umożliwia im bezpośredni udział w kształtowaniu europejskiej agendy politycznej – ale również dla całej Unii Europejskiej. Europejska inicjatywa obywatelska może wykorzystać nieodłączne dążenie obywateli do poprawy sytuacji Unii Europejskiej i całego społeczeństwa. Ma to kluczowe znaczenie w czasach, gdy duża liczba ludzi kwestionuje rolę Unii Europejskiej, którą postrzegają jako elitarny projekt polityczny, w którym ich głos i obawy nie są słyszane. Chociaż istnieje tam potencjał, droga do jego wykorzystania jest łagodna i łagodna. Pierwsze sześć lat doświadczeń z inicjatywami pokazało, że europejska inicjatywa obywatelska, jeśli nie zostanie odpowiednio uregulowana i wdrożona, może prowadzić do dalszego rozczarowania i sceptycyzmu wśród obywateli niż do wzmocnienia ich pozycji. Jest to jeden z powodów, dla których przepisy dotyczące tego instrumentu są obecnie poddawane przeglądowi przez instytucje UE.

Chociaż wszystkie instytucje i zainteresowane strony zgadzają się, że europejska inicjatywa obywatelska musi być bardziej dostępna, przyjazna dla użytkowników i lepiej znana obywatelom, najważniejszą kwestią w przeglądzie jest to, jak zapewnić sprawiedliwe traktowanie udanych inicjatyw obywatelskich – tych, którym udało się zebrać milion podpisów. W ciągu ostatnich sześciu lat mieliśmy cztery – wkrótce pięć – udane inicjatywy, a po ich uznaniu wszystkie oczy natychmiast zwróciły się do Komisji Europejskiej. W jaki sposób Komisja zareagowałaby na to pytanie? Jest to zrozumiałe w zakresie, w jakim jedynie Komisja ma prawo do rozpoczynania procesów legislacyjnych i w związku z tym jest formalnie zobowiązana do reagowania na udane inicjatywy.

Doprowadziło to jednak również do strukturalnego niedopasowania oczekiwań między organizatorami i zwolennikami udanych inicjatyw obywatelskich a europejskimi decydentami politycznymi. Właśnie w tym kontekście rozpoczęliśmy kampanię społeczeństwa obywatelskiego #EPForgetUsNot, do której dołączyło ponad 80 organizacji społeczeństwa obywatelskiego i wszystkie udane inicjatywy obywatelskie, aby zająć się ważną odpowiedzialnością Parlamentu Europejskiego w działaniach następczych w związku z udanymi inicjatywami. Jesteśmy przekonani, że jedynie Parlament Europejski – jako jedyna instytucja UE wybierana bezpośrednio przez obywateli i odpowiadająca przed nimi – może wiarygodnie i skutecznie prowadzić mediację między stosunkowo prostymi żądaniami wynikającymi z udanej inicjatywy a złożoną rzeczywistością europejskiego procesu kształtowania polityki.

Zaangażowanie Parlamentu w organizowanie debat plenarnych na temat udanych inicjatyw stanowi ważny pierwszy krok w kierunku zwiększenia poczucia odpowiedzialności za europejską inicjatywę obywatelską. Konieczne będzie podjęcie dalszych kroków, a każda instytucja będzie musiała przyjąć własną część odpowiedzialności za europejską inicjatywę obywatelską. Jest to jedyny sposób, w jaki instrument partycypacyjny może stać się sukcesem, nie tylko w oczach decydentów politycznych, ale także w oczach obywateli w całej Unii.