Europejska inicjatywa obywatelska w praktyce: wyciąganie wniosków z przeszłych i obecnych doświadczeń związanych z europejską inicjatywą obywatelską

8 listopada 2018 r., w godz. 13.30–17.30, Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej we Francji, Paryż

Europejska inicjatywa obywatelska kontynuuje podróż po całej Europie i zakończyła się w Paryżu półdniowymi warsztatami dzielącymi się wiedzą na temat europejskiej inicjatywy obywatelskiej, aby spotkać się z obywatelami aktywnymi w dziedzinie demokracji uczestniczącej. Warsztaty są częścią prezentacji na temat europejskiej inicjatywy obywatelskiej, której celem jest podnoszenie świadomości obywateli UE na temat tego narzędzia. Pokaz drogowy odwiedził już Bułgarię, Litwę, Polskę i Republikę Czeską i zakończy się w Portugalii i Austrii do końca 2018 r.

Zespół europejskiej inicjatywy obywatelskiej zorganizował półdniowe warsztaty poświęcone wymianie wiedzy, w których wzięli udział przedstawiciele wcześniejszych i bieżących inicjatyw. Była to okazja dla uczestników aktywnych w dziedzinie demokracji uczestniczącej, by spotkać się z tymi przedstawicielami i wyciągnąć wnioski z doświadczeń związanych z europejską inicjatywą obywatelską.

Warsztaty podzielono na trzy części: quiz przedstawiający europejską inicjatywę obywatelską, panel dyskusyjny na temat narzędzia i sesje dyskusyjne poświęcone praktycznym kwestiom związanym z europejską inicjatywą obywatelską.

Quiz został przeprowadzony przez przedstawicielkę Komisji Europejskiej Olgę Kurpisz. Podczas quizu Olga Kurpisz zadała pytania dotyczące kluczowych elementów narzędzia i umożliwiła uczestnikom sprawdzenie ich wiedzy na temat europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Olga Kurpisz zwróciła również uwagę na ulepszenia zaproponowane w ramach reformy europejskiej inicjatywy obywatelskiej.

„Europejska inicjatywa obywatelska to coś więcej niż tylko petycja”

Léopoldine Charbonneaux, przedstawicielka inicjatywy „End the Cage Age”, otworzyła dyskusję panelową na temat uprawnień, jakie europejska inicjatywa obywatelska nadaje obywatelom UE. Charbonneaux chciała podkreślić, że europejska inicjatywa obywatelska jest czymś więcej niż tylko petycją. Tworzy ona rzeczywiste zaangażowanie obywateli na szczeblu krajowym i unijnym.

Następnie wypowiedziała się na temat swoich doświadczeń jako przedstawicielki trwającej inicjatywy obywatelskiej. Omówiła wyzwania i przeszkody, z jakimi boryka się jej zespół i sama starając się zebrać milion podpisów.  Największym zidentyfikowanym wyzwaniem jest jedno z czasów. Organizatorzy mają bowiem rok na osiągnięcie progu 1 mln podpisów. Léopoldine Charbonneaux wyjaśniła, że organizatorzy muszą przetrwać cały czas trwania kampanii i kontynuować działania promocyjne przez cały rok. „Nie można tracić entuzjazmu początku kampanii”, powiedziała. Zaproponowane przez nią rozwiązanie polega na tym, by z góry zapewnić dobrą organizację, co oznacza zidentyfikowanie partnerów, przygotowanie materiałów informacyjnych, stworzenie strony internetowej służącej do zbierania podpisów itp. Aby dotrzeć do jak największej liczby osób, konieczne jest przygotowanie prac.

Kolejnym wyzwaniem, o którym wspomniała C. Charbonneaux, jest sceptycyzm ze strony potencjalnych sygnatariuszy. Niektóre osoby czasami niechętnie udostępniają swoje dane osobowe, co stwarza dodatkowe wyzwania dla organizatorów. Rozwiązaniem jest przedstawienie odpowiednich argumentów do stołu, przedstawienie mocnego wyjaśnienia i argumentów przekonujących sygnatariuszy.

„Europejska inicjatywa obywatelska to okazja do przedstawienia przesłania i do bycia wysłuchanym”

Podczas dyskusji panelowej głos zabrał Bernard Guille, przedstawiciel inicjatywy „STOP FRAUD i nadużywanie FUNDUSZU UE”. Bernard Guille skoncentrował się w swoim przemówieniu na wyzwaniach związanych ze zbieraniem podpisów i wypracowanymi rozwiązaniami.

Jednym z elementów, na które powołuje się składający petycję, są ramy prawne, w których inicjatywa musi się opierać. Czasami trudno jest zrozumieć i określić podstawę prawną inicjatywy. Wyjaśnił, że dla wielu obywateli UE, którzy nie znają kompetencji Komisji Europejskiej i ogólnie prawa UE, trudno jest znaleźć podstawę prawną, a nawet to, czy Komisja posiada kompetencje do działania w konkretnej dziedzinie, czy też nie.

Bernard Guille podkreślił, że ciekawe i przydatne byłoby zaoferowanie organizatorom europejskiej inicjatywy obywatelskiej pomocy prawnej. Olga Kurpisz dodała, że można uzyskać poradę prawną za pośrednictwem forum europejskiej inicjatywy obywatelskiej.

Guille położył również nacisk na wpływ, jaki dana inicjatywa może mieć. Wyjaśnił, że działania podejmowane na szczeblu UE nie są tożsame z działaniami podejmowanymi na szczeblu lokalnym. Europejska inicjatywa obywatelska umożliwia obywatelom UE współpracę i pracę nad kształtowaniem polityki europejskiej, która wpływa na ich codzienne życie na szczeblu krajowym. Narzędzie to jest „możliwością przedstawienia przesłania i bycia wysłuchanym”. Bernard Guille zakończył swoje przemówienie stwierdzeniem, że nawet jeśli inicjatywa obywatelska nie powiodłaby się, to umożliwia ona uruchomienie ruchu i zdobycie kulki wokół pomysłu, który następnie podąża za własnym kursem.

„Europejska inicjatywa obywatelska tworzy europejską synergię”

Dyskusję panelową zakończyła Anne-Marie Perret, przedstawicielka udanej inicjatywy „Right2Water”, jedna z czterech inicjatyw osiągnęła próg 1 mln podpisów. Perret podzieliła swoje doświadczenia związane z kampanią i wyjaśniła, że jest to długa i skomplikowana droga, która może jednak doprowadzić do „rzeczywistej synergii europejskiej”. Wyjaśniła, że narzędzie to jest formą „milenijności”, która wymaga zaangażowania obywateli, aby wspólnie walczyć o wspólny cel, nawet jeśli rezultat nie jest taki, na co oczekiwano.

 Anne-Marie Perret wyjaśniła, że aby osiągnąć jeden cel, ważne jest, by być dobrze przygotowana, otoczona przez specjalistów, którzy wiedzą o polityce, prawie, procedurach administracyjnych itp., oraz że należy być gotowa do stawienia czoła podmiotom zewnętrznym mogącym wpłynąć na wyniki inicjatywy, takim jak lobby. Powiedziała, że w trakcie kampanii musieli radzić sobie z lobby, którego celem było osłabienie ich przesłania. Aby temu przeciwdziałać, zaleca stworzenie silnych partnerstw z wpływowymi organizacjami, które mogą przenosić organizatorów za pośrednictwem ich sieci i, co najważniejsze, wykorzystywać swoje narzędzia do zwielokrotniania efektów przekazu. 

Wspólne dzielenie się doświadczeniami i wiedzą

Po dyskusji panelowej odbyły się trzy sesje inauguracyjne pod tytułem „Europejska inicjatywa obywatelska” w praktyce: jak dzielić się wiedzą na temat tego, co działa?”.

Jak pozyskiwać fundusze na kampanię? (Moderator: Bernard Guille)

Niestety, z uwagi na to, że nie przydziela się sesji dyskusyjnych, każdy uczestnik ma swobodę wyboru dowolnego tematu, w związku z czym uczestnicy nie wzięli w niej udziału. Moderator sesji inauguracyjnej i moderator warsztatów zaangażowali się i omówili kluczowe kwestie dotyczące tego tematu. 

Jak szukać partnerów, którzy będą wspierać Państwa inicjatywę i kampanię? (Moderator: Anne-Marie Perret)

Grupa uznała podnoszenie świadomości za główne wyzwanie przy poszukiwaniu partnerów. Główne rozwiązania wypracowane podczas dyskusji to:

• Stworzenie wspólnego zestawu wartości umożliwiających dotarcie do obywateli i konsumentów (w przypadku wody w tym miejscu);
• Utworzenie sieci (a nie lobby) skupiającej podmioty z różnych środowisk (obywatele, organizacje charytatywne, organizacje pozarządowe itp.);
• Stworzenie punktów kontaktowych ze wskazanymi partnerami, tak aby przejmowali oni odpowiedzialność za przekazywanie przesłania inicjatywy.

Następnie grupa omówiła rolę posłów do Parlamentu Europejskiego. Wyjaśnili oni, że organizatorzy muszą wykorzystywać wpływ i zasięg posłów do PE, a także ich wsparcie i wiedzę, ale organizatorzy muszą zachować ostrożność, aby nie polegać na nich w zbyt dużym stopniu. Nie są one jedynymi ważnymi partnerami, którzy mogą zmienić sytuację.

Grupa wypracowała pomysł, że wskazane byłoby przeprowadzenie badania rynku przed rozpoczęciem inicjatywy w celu przetestowania wód i sprawdzenia, czy istnieje zainteresowanie 7–10 krajów, co ułatwi zbieranie podpisów. Jest to niemal ekonomiczne podejście, ale może być bardzo przydatne do zagwarantowania powodzenia inicjatywy. W ten sposób organizatorzy mogą sprawdzić, czy partnerzy są zainteresowani promowaniem przekazu do swojej sieci.

Grupa zgodziła się, że najlepszym podejściem niekoniecznie jest ukierunkowanie na duże kraje, w których zainteresowanie może być większe, ale w których kwoty są znacznie wyższe. Zaleca się ukierunkowanie na małe kraje, które dysponują mniejszymi kwotami. 

Ostatnim pomysłem opracowanym przez grupę jest to, że partnerzy muszą być identyfikowani na samym początku kampanii. Wyzwaniem jest pokazanie wiarygodności komisji, co pokazuje, że organizatorzy są częścią większej sieci (np. stowarzyszenie europejskie reprezentujące inne stowarzyszenia).

Jak promować inicjatywę obywatelską? (Moderator: Léopoldine Charbonneux)

Grupa podjęła decyzję o skoncentrowaniu się na znalezieniu rozwiązań tej kwestii poprzez określenie bardzo praktycznych sposobów promowania inicjatywy, z których niektóre to:

Opracowanie biuletynu w celu zapewnienia lepszej promocji inicjatywy na szczeblu lokalnym;

• Tworząc platformę cyfrową, organizatorzy muszą w pełni wykorzystywać erę cyfrową, w której żyjemy;
• Organizowanie wydarzeń podnoszących świadomość;
• Utworzenie sieci partnerów;
• Uczynienie sygnatariuszy zwolennikami inicjatywy;
• Identyfikowanie influencerów;

Następnie grupa określiła wyzwania stojące przed organizatorami inicjatywy. Zidentyfikowano dwa główne wyzwania: 

• Przez cały rok:

Głównym celem jest utrzymanie wysiłków promocyjnych przez cały rok, a nie utrata dynamiki rozpoczęcia kampanii. Główne zidentyfikowane rozwiązanie ma zostać dobrze przygotowane przed rozpoczęciem inicjatywy. Kluczowe znaczenie ma opracowanie ustrukturyzowanego i szczegółowego planu na cały rok. Jeżeli organizatorzy są dobrze przygotowani, mogą powstrzymać się od wyzwania. Léopoldine Charbonneaux wyjaśniła, że bardzo ważne jest posiadanie dobrego planu marketingowego, opracowanie solidnych argumentów i możliwość zbliżenia partnerów.

• Dotarcie do szerokiego grona obywateli zamiast do niszy:

Chodzi tu nie tylko o obywateli, którzy już wyrazili zainteresowanie przesłaniem kampanii, ale o dotarcie do szerszego grona odbiorców. W tym celu ważne jest uproszczenie przekazu, inteligentne komunikowanie się z przeciwstawnymi grupami, aby nadać tej inicjatywie wymiar międzynarodowy.

Inną ważną kwestią jest budowanie zaufania do tej inicjatywy. Przedstawianie faktów, argumentów, rozmów, debat itp. 

Grupa opracowała trzyetapową koncepcję „Przygotowanie, zbliżenie i budowanie zaufania”.