Participerende democratie voor een Europa dat gebaseerd is op de burger: uitdagingen en vooruitzichten

Op9 en 10 augustus 2019 nam het team van het Europees burgerinitiatief deel aan het Arvamusfestival in Paide (Estland) om burgers te ontmoeten die passioneren over Europees beleid en meer te weten te komen over het Europees burgerinitiatief. Bezoekers namen deel aan een paneldiscussie over participatieve democratie in de EU en een aantal andere activiteiten om hun kennis van het instrument te vergroten.

„Europees burgerinitiatief”: Participatieve democratie voor een op de burger gebaseerd Europa”

Onder de titel „Europees burgerinitiatief”: Participatieve democratie voor een op de burger gebaseerd Europa ", Europese en nationale deskundigen op het gebied van participatieve democratie debatteerden over het Europees burgerinitiatief als instrument voor burgerparticipatie; de overeenkomsten en verschillen met het Estse burgerinitiatief en de uitdagingen, oplossingen en beste praktijken op het gebied van participatieve democratie in Europa.

Het debat onder leiding van Mall Hellam, uitvoerend directeur van de Open Estonia Foundation,

verzameld zijn; György Schöpflin, voormalig lid van het Europees Parlement en rapporteur voor de verordening betreffende het Europees burgerinitiatief; Pascal Herry, teamleider voor het Europees burgerinitiatief bij de Europese Commissie; Pirkko Valge, CEO van Good Deed Foundation; Marta Pardavi, covoorzitter van het Hongaarse Helsinki Comité; Martin A. Noorkõiv, CEO van Domus Dorpatensis Foundation, voorzitter van de raad van bestuur van Good Citizen en lid van de raad van bestuur van het netwerk van Estse non-profitorganisaties.

Wat betekent dit als EU-burger en hoe worden de EU-instellingen dichter bij hen gebracht?

De betekenis van een Europese burger is een essentieel element om te begrijpen wat participatieve democratie is.  Het begrip burger staat centraal in het idee van de Europese Unie; iedere burger van een lidstaat is EU-burger. De Europese instellingen stellen alles in het werk om de burgers dichter bij elkaar te brengen en hen in staat te stellen actief deel uit te maken van het beleidssysteem van de EU. Dit geldt ook voor de werking van het Europees burgerinitiatief. Zo heeft de Europese Commissie de aanzet gegeven tot een hervorming van het instrument om het gebruiksvriendelijker te maken. Zij is van toepassing met ingang van januari 2020. Deze hervorming houdt ook in dat het Europees Parlement zal zorgen voor een groter debat over elk succesvol initiatief.

Participatieve democratie in Estland en in de EU: kenmerken en uitdagingen

Pirkko Valge (CEO van de Good Deed Foundation) en Martin A. Noorkõiv (voorzitter van het netwerk van Estse non-profitorganisaties) benadrukken dat de EU-landen grote historische verschillen hebben op het gebied van mensenrechten en democratie. Estland heeft een recente geschiedenis van burgeractivisme en het maatschappelijk middenveld begint geleidelijk actie te ondernemen. Estse burgers zijn met name betrokken bij de bescherming van kinderen en dieren, alsook bij onderwijs en milieu.

Marta Pardavi, covoorzitter van het Hongaarse Helsinki Comité, wijst op de uitdagingen van een grootschalige campagne voor een Europees burgerinitiatief, aangezien hiervoor een groot aantal mensen en handtekeningen bijeen moeten worden gebracht. Het voeren van een onlinecampagne via sociale media brengt ook enkele praktische en juridische belemmeringen met zich mee. Een belangrijk probleem in dit verband is dat Facebook zeer strenge regels voor de promotie van politieke campagnes heeft ingevoerd, die van invloed kunnen zijn op de mogelijkheid om een initiatief online te promoten.

Zij vergeleek ook de situatie in Estland met het geval van Hongarije. Zij legde uit dat Estland en Hongarije weliswaar vergelijkbare instrumenten voor participatieve democratie hebben, zoals referenda, handtekeningen, online activisme, crowdfundingcampagnes, activisme in Hongarije, een aantal obstakels. Pardavi noemt bijvoorbeeld de „bijzondere immigratiebelasting”. Deze regel bepaalt dat iedereen die in het openbaar over immigratie wil praten of daarover in het openbaar wil discussiëren, een belasting moet betalen, aangezien de activiteit als immigratiebevordering wordt beschouwd.

Concluderend eindigde het debat met de volgende vraag: „Hoe kunnen we een grotere deelname van de burgers aan het democratische proces krijgen?” Het voorgestelde antwoord was dat burgers het gevoel moeten hebben dat politiek geen „vuile dingen” is, maar iets dat goed is om deel te nemen aan en dat mobilisatie nooit nutteloos is zolang de instellingen zich ertoe verbinden een constructieve dialoog aan te gaan over de zorgen van de burgers.