Het Europees burgerinitiatief vanaf 2020: Flexible Timeline, Vereenvoudigde registratie, Straightforward Signature Collection en een nieuw gebruikersvriendelijk forum

Het Europees burgerinitiatief vanaf 2020: Flexible Timeline, Vereenvoudigde registratie, Straightforward Signature Collection en een nieuw gebruikersvriendelijk forum

Verbeteringen in de regels van het Europees burgerinitiatief vereenvoudigen het proces van begin tot einde en bieden organisatoren en burgers die geïnteresseerd zijn in het gebruik van dit belangrijke instrument van participerende democratie in de EU meer steun. Denieuwe verordening, die in 2020 in werking is getreden, brengt een aantal structurele en technische verbeteringen met zich mee om het Europees burgerinitiatief gebruiksvriendelijker en toegankelijker te maken, zodat de Europese burgers meer kunnen deelnemen aan het democratische proces van de Unie. De belangrijkste veranderingen zijn: 

Flexibel tijdschema voor de procedure voor het Europees burgerinitiatief

De nieuwe verordening biedt meer flexibiliteit aan het tijdschema van de procedure. De organisatoren hebben nu de mogelijkheid om binnen zes maanden na de registratie van hun initiatief de begindatum te kiezen van de periode voor het verzamelen van de voor ondersteuning benodigde handtekeningen, zodat zij meer tijd krijgen om hun campagnes voor te bereiden in plaats van onmiddellijk te beginnen op de dag waarop hun initiatief is geregistreerd, zoals zij in het verleden moesten doen. Zij kunnen ook een periode van drie maanden na de verzamelperiode gebruiken om zich voor te bereiden op de indiening van de handtekeningen ter verificatie bij de autoriteiten van de lidstaten. Zij hebben ook drie maanden na het einde van de verificatie de tijd om hun succesvolle initiatief bij de Commissie in te dienen. De onderzoeksfase van de Europese Commissie wordt eveneens verlengd tot zes maanden. Deze verbeteringen zijn bedoeld om het Europees burgerinitiatief campagnevriendelijker en flexibeler te maken en te zorgen voor een betere voorbereiding gedurende het hele proces.

Vereenvoudigde inzameling van steunbetuigingen

De grootste uitdaging voor organisatoren is dat zij één jaar de tijd hebben om ten minste één miljoen handtekeningen te verzamelen in ten minste zeven lidstaten, volgens een landspecifiek quotasysteem. De nieuwe verordening vereenvoudigt dit proces aanzienlijk. Ten eerste zijn de persoonsgegevens die bij de ondertekenaars moeten worden verzameld, meer geharmoniseerd: De lidstaten zijn nu beperkt tot het kiezen van slechts twee verschillende formulieren, in plaats van de 13 verschillende formulieren die voorheen werden gebruikt. Ten tweede is de nieuwe verordening bedoeld om participatie te bevorderen door de lidstaten toe te staan de minimumleeftijd voor het steunen van een initiatief te verlagen tot 16 jaar en alle EU-burgers in staat te stellen te ondertekenen, ongeacht hun woonplaats. Tot slot heeft de Europese Commissie een nieuw, gratis en gecentraliseerd systeem voor het online verzamelen van steunbetuigingen ingevoerd. Dit nieuwe systeem biedt een aantal functies om het verzamelen van handtekeningen te vereenvoudigen. De individuele systemen voor het online verzamelen van steunbetuigingen zullen nog steeds een optie zijn voor organisatoren om te kiezen uit, maar slechts tot eind 2022.

Opheffing van belemmeringen voor de registratie

De strikte toepassing van de wettelijke ontvankelijkheidsregels door de Europese Commissie heeft de registratie van Europese burgerinitiatieven al geruime tijd bemoeilijkt voor organisatoren, hoewel de Commissie de afgelopen jaren voor een flexibelere aanpak heeft gekozen, met inbegrip van de gedeeltelijke registratie van initiatieven. De nieuwe verordening voorziet nu in deze mogelijkheid van „gedeeltelijke registratie” en biedt organisatoren de mogelijkheid hun voorstel te herzien. Deze elementen bevestigen de bereidheid van de EU om buitensporige belemmeringen voor de lancering van echte initiatieven door haar burgers weg te nemen door meer flexibiliteit toe te staan om in aanmerking komende delen van een initiatief te registreren in plaats van het geheel weg te gooien.

Meer steun voor organisatoren — de start van het nieuwe Forum voor het Europees burgerinitiatief

Tot slot zorgen de nieuwe regels ervoor dat organisatoren van Europese burgerinitiatieven beter kunnen worden ondersteund. Elke lidstaat moet nu ten minste één contactpunt oprichten om groepen organisatoren gratis informatie en bijstand te verlenen. De Europese Commissie heeft ook haar ondersteunende infrastructuur voor organisatoren gemoderniseerd door een nieuwe website voor het Europees burgerinitiatief te lanceren met vernieuwde organisatoraccounts waar zij zich kunnen registreren en hun initiatieven op één plaats kunnen uitvoeren. Het belangrijkste is dat het Forum voor het Europees burgerinitiatief, een online samenwerkingsplatform dat in 2018 als proefproject werd gelanceerd, een officieel onderdeel van de nieuwe verordening is geworden. Het forum is een essentiële ondersteunende infrastructuur omdat het burgers en organisatoren toegang biedt tot leermateriaal en mogelijkheden biedt om hun standpunten te bespreken en te delen over specifieke ideeën voor initiatieven en onderwerpen in verband met het Europees burgerinitiatief als instrument, om contact te leggen met andere gebruikers voor toekomstig partnerschap en om op maat gesneden juridisch advies, campagneadvies en fondsenwerving te ontvangen.

Het nieuwe forum is op 7 januari 2020 van start gegaan en wordt beheerd door de European Citizen Action Service (ECAS) namens en in het kader van een contract met de Europese Commissie. ECAS heeft een goede staat van dienst op het gebied van het beheer van online samenwerkingsplatforms voor burgerbetrokkenheid en specifieke jarenlange expertise om burgers te ondersteunen bij het gebruik van het Europees burgerinitiatief als instrument voor transnationale participerende democratie.